ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Λογοτεχνικό βραβείο,
της  ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
για εκδοθέντα βιβλία το 2023,
στην κατηγορία ΠΟΙΗΣΗ

Στον Μακρύ Κατάλογο των βραβείων του «Χάρτη», 2023,
στην κατηγορία της Ποίησης

Στην ποιητική σύνθεση Μύθοι για το τέλος του κόσμου ένα πρόσωπο συγκεντρώνει κείμενα αγνώστων από ετερόκλητες πηγές (χειρόγραφα, επιγραφές, διαδίκτυο), όλα μαρτυρίες για την επισφαλή ανθρώπινη ζωή: σύγχρονη δουλεία, έμφυλη βία, ρατσισμός, ιδεολογικές ψευδαισθήσεις, μετατραυματικές μνήμες, ναυαγισμένη τέχνη, ψυχικές εξουσίες, οικολογική καταστροφή, εμπειρίες της απώλειας. Μαρτυρίες για έναν κόσμο σε αποσύνθεση. Θέλοντας να κρατήσει στη μνήμη τα τεκμήρια που βρίσκει, τα αντιγράφει σε νέο περιβάλλον θεραπεύοντας, σαν μελετητής αρχαίων κειμένων, χάσματα και σφάλματα με τη χρήση εκδοτικών συμβόλων. Η συγκίνηση όμως για την ιστορία του πόνου οδηγεί στη συναρμολόγηση, στην ανασύνθεση και στην ποιητική αποκατάσταση των κειμένων. Αποτέλεσμα, μια αφήγηση με αμφιλεγόμενη προέλευση, για την αλήθεια που μένει ή και που δημιουργούμε, υπό τον φόβο για το τέλος του ανθρώπινου είδους.

Γκρεμισμένη τοιχογραφία εποχής

Στον τοίχο αχνοφέγγει ομοίωμα προσώπου.
Κάποιου στον κόσμο που αγαπήθηκε πολύ.
[                           Έργο γλύπτη.                         ]
Πόθησε κι έπλασε,
πόθησε κι έσκαψε τις κόρες των ματιών της
θυμώνοντας όλους
                                                     τους ανέμους.
Έργο κάποιου που θέλησε να αγαπηθεί.

Όπως σε κάποιες φθαρμένες αγιογραφίες
σε πολύπαθα νησιά της ορθοδοξίας
όπου ο θαυμασμός μπερδεύεται με την καλοσύνη
και όταν κοιτάζεις βαθιά στη ρίζα των ματιών
του ανθρώπου που <λες ότι> αγαπάς
στο μέτωπό σου σχηματίζεται ένα ερωτηματικό.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Μια συλλογή μεστή από νόημα, πλούσια σε λεξιλόγιο, θαυμαστή για τη δομή της, από τις καλύτερες ποιητικές συλλογές που έχουν κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια.
Στέφανος Ξένος, BookTimes, 03/02/2024

Πρόκειται λοιπόν για μια κατασκευή που φέρει έκτυπα τα ίχνη του σχεδιασμού στον καμβά, επιβεβαιώνοντας διαρκώς την αίσθηση μιας σύνθεσης με διαλεγόμενα μέρη και όχι την συμπερίληψη ποιημάτων υπό κοινή στέγη. Η συλλογή μετά από εννέα χρόνια όχι τόσο εκδοτικής σιωπής όσο ποιητικής προετοιμασίας ακολουθεί το σχεδιαστικό πρότυπο των Χορευτών: ένα καλοστημένο καμβά όπου θα τοποθετηθούν τα χρώματα με έμφαση στις ιδιαίτερες αποχρώσεις.
Γράφει η Βαρβάρα Ρούσσου, Αναγνώστης, 21/01/2024

Ο θάνατος, ο χρόνος, το σώμα και η γλώσσα των ανθρώπων. Ολα ιστορούνται, όλα φτιάχνουν μύθους (αυτούς που μας συνέχουν και δίνουν υπόσταση στην ύπαρξή μας), ακόμη κι αν το τέλος του κόσμο καταφτάνει. Κι όμως δεν είναι εσχατολογική η νέα ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Παναγιώτου Μύθοι για το τέλος του κόσμου (εκδ. Κέδρος). Δεν είναι διότι ο άνθρωπος ακόμη και μπρος στο ατελεύτητο τέλος του θα συνεχίσει να αναζητεί, να στοχάζεται και να ψάχνει. Η ποιητική σύνθεση της Παναγιώτου θαυμάζεται για το πώς απλώνει το βλέμμα της σε σημερινά ζητήματα (βλ. οικολογική καταστροφή), αλλά και ιστορικά (ρατσισμός, η δύναμη της εξουσίας, ιδεολογικές ψευδαισθήσεις). Ενδεικτικά: «Οταν πεθαίνει κάποιος / ο κόσμος αλλάζει γλώσσα, / χάνονται οι ήχοι των πραγμάτων, χάνονται / Κοιτάς τον ουρανό και ξέρεις: / τα φώτα δεν ανάβουν για μας.// Μόνο ο μύθος λάμπει, αν δεις σε βάθος / το εκτυφλωτικό του γαλάζιο».

Διονύσης Μαρίνος, Bookpress, 01/01/2024 

Ένα μυθικό/πλαστό σκηνικό στήνει η Παναγιώτου όπου διαβάζει και 'αποκαθιστά' τους μύθους-σπαράγματα-ποιήματα-μηνύματα για (μετά;) το τέλος του κόσμου. Η γραφή, η ανάγνωση, η ερμηνεία, η διά ποιητικού λόγου 'συναλλαγή' των ανθρώπων, η γλώσσα μπροστά και μετά το τέλος. Μικρές ιστορίες, άλλοτε αφηγηματικά διατυπωμένες, άλλοτε λυρικά, άλλοτε άμεσες, άλλοτε κάπως κρυπτικές μιλούν όλες για τον έρωτα, τον θάνατο, τον τόπο, το σώμα. Μπορεί να τα καλύψει αυτά 'το τέλειο κενό της γλώσσας ως λύτρωση';
Βαρβάρα Ρούσσου, Εφημερίδα των Συντακτών, 01/01/2024

[...] τόσο απο την πλευρα σύλληψης και απόδοσης της έμπνευσής-της, όσο και απο την πλευρα της αισθητικης αποτύπωσής-του, καθως και του πλούσιου περιεχομένου-του, συστήνεται έργο αριστουργηματικο που άνετα μπορει ν’αξιολογηθει με ψηλη βαθμολογία! 
Χρήστος Μαυρής, ποιείν, 19/12/2023

Η ποιήτρια τεχνουργεί στίχους κρυπτικούς και τολμηρούς με διάθεση ειλικρίνειας και αναμέτρησης τόσο με τον εαυτό όσο και με τους άλλους, καθώς δουλεύει με τα υλικά του φόβου της και αντιμετωπίζει με σθένος τις θλάσεις της ψυχής της· αναστοχάζεται, συνάμα, λόγια και πράξεις σε μια διαδρομή σφραγισμένη από κύκλους που κόβουν τη ζωή σε φέτες.
Δημήτρης Μπαλτάς, literature, 17/12/2023

Χάρη στη γλώσσα και τις τεχνικές της [η Παναγιώτου] υπερβαίνει και τις μοντερνιστικές και τις μεταμοντέρνες καταβολές των Μύθων για το τέλος του κόσμου, συστήνοντας το ωριμότερο και το πιο επιδέξιο βιβλίο της. Και θα έλεγα επιπλέον πως οι καινούργιοι τρόποι τους οποίους επινοεί το βιβλίο για να υπενθυμίσει προγενέστερα ποιητικά συστήματα ή για να ενσωματώσει σε μια σχεδόν σβησμένη υπερρεαλιστική λογική τη λόγια αγωγή του, γίνονται και οι ζείδωρες πηγές της συγκινησιακής του ισχύος.
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, The book's journal, τχ. 148, Δεκέμβριος 2023, σελ. 95

Από τη στιγμή που η Ευτυχία Παναγιώτου εμφανίστηκε στην ελληνική ποίηση, το 2007, με τη συλλογή 'Μέγας κηπουρός', η γραφή της προοιωνιζόταν μια ιδιαίτερη φωνή, ως προς το ύφος, τη γλώσσα και τη θεματολογία, πράγμα το οποίο έγινε σαφέστερο στα επόμενα βιβλία της ('Μαύρη Μωραλίνα', Κέδρος, 2010, 'Χορευτές', Κέδρος, 2014). Εννέα χρόνια μετά την τελευταία της ποιητική συλλογή, η ποιήτρια επέστρεψε με ένα βιβλίο που αναδεικνύει τόσο τη διαχρονία των προβληματισμών της όσο και την ανανέωση του υλικού της. Οι 'Μύθοι για το τέλος του κόσμου', όπως αναδεικνύει και ο τίτλος, αρδεύονται από μια ποιητική παράδοση που αφομοιώνει το «μυθικό» στοιχείο, δηλαδή τόσο το στοιχείο της αφηγηματικότητας και του «ιστορείν» μέσα στον ποιητικό λόγο όσο και την επανασύνδεση με τα αρχέτυπα που διαπερνούν τις μυθολογίες, τους θρύλους, τις δοξασίες, φωτίζοντας τη φύση του κόσμου και του ανθρώπου.
Άννα Γρίβα, Εφημερίδα των Συντακτών, 10/12/2023

Πολυαναμενόμενη η συλλογή της Ευτυχίας, μας δικαίωσε εκατό τοις εκατό για την αναμονή. Ευαίσθητη, σπαρακτική στα σημεία, η ανασύσταση παλιότερων κειμένων με την παρέμβαση ενός μεταγενέστερου επιμελητή ασκεί σαν θέμα ιδιαίτερη γοητεία και είναι ένα έξυπνο εύρημα που μιλά για τον τρόπο που η ζωή μας ολοένα ξαναγράφεται από εμάς τους ίδιους, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν παλίμψηστο.
Χριστίνα Λιναρδάκη, 10/12/2023

Πάντα θα επιβιώνει κάποιος, μάρτυρας της ιστορίας μας, μάρτυρας της γλώσσας με την οποία μιλήσαμε ή στην οποία σιωπήσαμε, μάρτυρας όσων αγαπήσαμε και όσων χάσαμε, εκεί στο τέλος του κόσμου, εκεί που το ταξίδι φαινομενικά τελειώνει μα στην πραγματικότητα ξεκινά. Άλλωστε, η συλλογή είναι αφιερωμένη σε μια μικρή που υπήρχε αόρατα όταν γραφόταν και πλέον υπάρχει μες στον κόσμο. Η μικρή αυτή είναι η ζωντανή ελπίδα για τις πραγματικότητες και τους μύθους μας, εκείνη που βρίσκεται σε κάθε τέλος και σε κάθε αρχή του κόσμου, όπως πάντα είναι ένα παιδί.
Χριστίνα Λιναρδάκη, στίγμαΛόγου, 05/12/2023

Η ποιήτρια της εβδομάδας: Ευτυχία Παναγιώτου
16-22/10/2023, ΕΡΤ - Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ