Οι συγγραφείς Σάβιτς και Μπάσαρα στην Αθήνα
Η σύγχρονη Σερβία σε δύο μυθιστορήματα
Τα μυθιστορήματα Στίγματα σιωπής του Μίλισαβ Σάβιτς (γεν.1945) και Καταραμένη γή του Σβέτισλαβ Μπάσαρα (γεν.1953) αποτυπώνουν τα τελευταία τριάντα χρόνια της σέρβικης Ιστορίας. Πολυρρυθμιστική πρόζα που ανοιγοκλείνει το μάτι στους ρητορικούς τρόπους και στα είδη της λογοτεχνίας, αφήνει να καταγραφεί το σχόλιο του ίδιου του συγγραφέα στην αναγνώρισή του, το οποίο όμως αποσύρεται ταχύτατα υπέρ του αποκαλυπτικού λόγου. Και τα δύο βιβλία κυκλοφορούν στη σειρά των εκδόσεων Κέδρος σε μετάφραση από τα σέρβικα της Γκάγκα Ρόσιτς και σε επιμέλεια Πάνου Σταθόγιαννη. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η σειρά αυτή κρατάει ψηλά τη σημαία της βαλκανικής λογοτεχνίας-και μπορείτε να προσθέσετε και την προσπάθεια της εκδότριας Κάτιας Λεμπέση στη θεσμοθέτηση του βραβείου Μπαλκάνικα.
Η Γκάγκα Ρόσιτς, σε προχθεσινή παρουσίαση στην πρεσβεία της Σερβίας Μαυροβουνίου, αναζήτησε τα κοινά στοιχεία των Σάβιτς και Μπάσαρα οπωσδήποτε οι ΝΑΤΟικοί βομβαρδισμοί, η αναζήτηση ενός μοντέλου δημοκρατίας στη μετακομμουνιστική εποχή, η απουσία ευθύγραμμης αφήγησης και η αναφορά στην ίδια τη λογοτεχνία.
Ο Μίλισαβ Σάβιτς στήνει το σκηνικό του σε φυλακή της Κωνσταντινούπολης, στην οποία κρατείται ένας Σέρβος, πρωτεργάτης της εξέγερσης του 60 εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος.Στο μυθιστόρημα συναντώνται οι δύο μέγιστοι συγγραφείς της σέρβικης λογοτεχνίας, ο Ίβο Άντριτς και ο Μίλος Τορνιάσκι. Ο πρώτος παρέμεινε ο μεγάλος σιωπηλός, χωρίς να πάρει ποτέ πολιτική θέση, ώσπου στα τελευταία του είπε όσα δεν είπε μια ολόκληρη ζωή. Ο δεύτερος, μετά την άνοδο του Τίτο στην εξουσία, κατέβηκε στο Λονδίνο υπερασπιζόμενος την ιδεολογία, όταν αρρώστησε, δεν έβγαινε κουβέντα από το στόμα, είχε γίνει παιδί της σιωπής.
Ο Σβέτισλαβ Μπάσαρα δημιουργεί το φουτουριστικό κράτος Εστράτσια, το οποίο είναι ένα υβρίδιο βασιλείας και δημοκρατίας. Το χιούμορ ανατρέπει τα εσκαμμένα της κοινής λογικής και την οδηγεί ως την απόκλιση της παράνοιας, όταν φιλοτεχνεί το πορτρέτο του προέδρου αυτής της φανταστικής χώρας. Στο παιχνίδι της πλοκής, είναι παρών και ένας επιτετραμμένος της βρετανικής πρεσβείας, τον οποίο βιάζουν οι πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφάλειας, που αντιπροσωπεύει τη ματιά του ξένου απέναντι στους γηγενείς του εμφύλιου σπαραγμού.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 27/1/2005