ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ (1959)
«Καλύτερα όμως να σας συστηθώ εξαρχής, μια και θα γνωριστούμε καλά. Το όνομά μου είναι Αλίκη Μάγη. Μα αν βιάζομαι να συστηθώ, δεν πάει να πει πως είμαι και η κεντρική ηρωίδα. Μια αφηγήτρια είμαι. Οι ήρωες είναι πολλοί και ο καθένας τους ξεπροβάλλει με την ώρα του, γέννημα θρέμμα της ταραγμένης του εποχής.
Ίσως μάλιστα το σημαντικό να μην είναι καν οι άνθρωποι που θα γνωρίσετε, μα τα είκοσι πέντε χρόνια που καλύπτουν με τα γεγονότα τους αυτήν εδώ την αφήγηση...»
Μια αφήγηση που ξεκινά από το Αϊντίνι, το 1918, και καλύπτει με τρόπο μοναδικό 25 χρόνια σύγχρονης Ιστορίας.

ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ (1962)
ΒΡΑΒΕΙΟ ΙΠΕΚΤΣΙ, 1985
«Πόλεμοι και ξανά πόλεμοι! Τι στο καλό θα βγάλει η μαγκούφα η εποχή μας και κοιλοπονάει τόσο άγρια;»
Μπήκε το κακό με τους Βαλκανικούς Πολέμους και άργησε να βγει. Χρόνια σπαρμένα με θυσίες, πολέμους και νεκρούς. Η Μικρασιατική εκστρατεία και η καταστροφή.
Η ιστορία του Μανώλη Αξιώτη, Μικρασιάτη αγρότη από τον Κιρκιντζέ. Άνθρωπος του μόχθου, δεμένος με τον τόπο του, το πατρικό του σπίτι, τους χωριανούς του. Ο άντρας που πάλεψε με κορμί και με ψυχή.
Στο Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας της Άγκυρας, το 1915.
Στο μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ το 1922.
Μια λεύτερη πατρίδα ονειρευόταν καθώς έσφιγγε τα δόντια και έλεγε:
«Ώρα μάχης, Αξιώτη, ώρα θυσίας. Δεν έχεις ελόγου σου κανένα πάρε δώσε με την πολιτική. Το χρέος σου κάνεις».
Γνώρισε κακουχίες και στερήσεις, είδε βασανιστήρια και θανάτους, έζησε την αιχμαλωσία και την προσφυγιά, για να συλλογιστεί:
«Θηρίο είν' ο άνθρωπος!»
Το μνημειώδες έργο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας που χαρακτηρίστηκε
«Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού».
Από το 1962 που πρωτοεκδόθηκαν μέχρι σήμερα τα Ματωμένα Χώματα έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 400.000 αντίτυπα.
Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στις εξής γλώσσες: αγγλικά, βουλγαρικά, εσθονικά, γαλλικά, γερμανικά, ολλανδικά, ουγγρικά, ρώσικα, ρουμανικά, σερβικά, ισπανικά, ιταλικά, τουρκικά και κέλτικα βρετονικά.
Στην Τουρκία το βιβλίο είχε συγκλονιστική απήχηση.

Δείτε και ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ (σκληρό εξώφυλλο)

FAREWELL ANATOLIA (1997)
Μετάφραση: Fred A. Reed
Σειρά: MODERN GREEK WRITERS
Farewell Anatolia is a tale of paradise lost and of shattered innocence; a tragic fresco of the fall of Hellenism in Asia Minor; a stinging indictment of Great Power politics, oil-lust and corruption.Dido Sotiriou's novel - a perennial best seller in Greece since it first appeared in 1962 - tells the story of Manolis Axiotis , a poor but resourceful villager born near the ancient ruins of Ephesus. Axiotis is a fictional protagonist and eyewitness to an authentic nightmare: Greece's "Asia Minor Catastrophe", the death or expulsion of two million Greeks from Turkey by Kemal Attaturk's revolutionary forces in the late summer of 1922. Manolis Axiotis' chronicle of personal fortitude, betrayed hope, and defeat resonates with the greater tragedy of two nations: Greece, vanquished and humiliated; Turkey, bloodily victorious. Two neighbours linked by bonds of culture and history yet diminished by mutual greed, cruelty and bloodshed. 

Εντολή (1976)
Η Εντολή της Διδώς Σωτηρίου είναι ένα βιβλίο πολιτικής λογοτεχνίας με καυτά βιώματα. Ζωντανεύει μυθιστορηματικά τις περιπέτειες της μεταπελευθερωτικής Ελλάδας (1944-1952), που δεν έπαψε να 'χει τη μοίρα του Σίσυφου.
Με πλαίσιο το χρονικό της σύλληψης, της δίκης και της εκτέλεσης του Κωστή, ενός παλικαριού που δεν αργούμε να μάθουμε πως είναι ο Νίκος Μπελογιάννης, παρακολουθούμε με σφιγμένη ανάσα να γκρεμίζονται στο χάος οι προσδοκίες, τα όνειρα και οι θυσίες του ελληνικού λαού για να στεριώσει το δρόμο του ο ιμπεριαλισμός στην Ανατολική Μεσόγειο. Εφιαλτικές πλεκτάνες ξένων και εγχώριων μυστικών υπηρεσιών, αντικομμουνιστική υστερία, δίκες, εκτελέσεις, τρόμος με στόχο το διαμελισμό των δημοκρατικών δυνάμεων. Η θυσία του Μπελογιάννη. Η αλήθεια για τον Πλουμπίδη. Τα λάθη της Αριστεράς και του κέντρου. Ντοκουμέντα γνωστά και ντοκουμέντα που πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Η Εντολή χαρακτηρίστηκε σαν «συνταραχτικό, μεγάλο έργο, πολιτικής ευθύνης». «Γραμμένο αντικειμενικά, τεκμηριωμένα και γι' αυτό πειστικά, με μπρεχτικής μορφής αποστασιοποίηση, είναι τελικά ένας ύμνος στην παλικαριά, στον πατριωτισμό και στην εντιμότητα της περήφανης γενιάς της Αντίστασης που σφαγιάστηκε...»
Η πρώτη έκδοση της Εντολής εξαντλήθηκε σε λίγες μέρες.

Κατεδαφιζόμεθα (1982)
Ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος «Κατεδαφιζόμεθα» είναι ένας νέος με πνευματικές ανησυχίες, όνειρα και φιλοδοξίες που δε βρίσκουν έδαφος για ανθοφορία μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του '50 κι έπειτα. Δύσπιστος και σκωπτικός, παλεύει μέσα και έξω από το περιβάλλον του, ανάμεσα στις συμπληγάδες μιας δοσίλογης, ξενόδουλης δεξιάς και μιας βαριά τρυματισμένης, μα πάντα δυναμικής αριστεράς. Αναζητάει με πάθος τον εαυτό του και το στίγμα της εποχής του. Οργίζεται αμφισβητεί, παραπαίει, αρνείται να ξοδέψει τον ενθουσιασμό του για ότι θεωρεί ξεπερασμένο και αποτυχημένο. Μα προσέξτε τον, δεν είναι πάντα αυτό που θέλει να λέει...
Η πένα της Διδώς Σωτηρίου μας φέρνει κοντά στους προβληματισμούς και στις τραυματικές εμπειρίες της γενιάς της κατοχής και της γενιάς του εμφυλίου, για να μας ζεστάνει τελικά με τη θέρμη της ανθρωπιάς και της ελπίδας...

Τυχαίο συναπάντημα και άλλες ιστορίες (2004)
«Οι ήρωες μου δεν περιορίζονται να κλαίνε τη μοίρα τους΄ αντιδρούνε. Οδηγός τους είναι η ανθρωπιά, η ανάγκη κοινωνικής δικαιοσύνης», έγραψε η Διδώ Σωτηρίου. Στη σειρά των δεκαπέντε διηγημάτων που συνθέτουν αυτό το βιβλίο, απλοί, καθημερινοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα και συχνά αναδεικνύονται σε ήρωες. Οι επιμέρους περιπέτειες των προσώπων, αν και ανεξάρτητες, εντάσσονται στη συνολική δραματική πορεία του τόπου από το μεσοπόλεμο ως τη χούντα.
Ανέκδοτες ή δημοσιευμένες σε εφημερίδες και περιοδικά, οι ιστορίες αυτές αναδεικνύουν μια σχεδόν άγνωστη πτυχή της πεζογραφίας της Διδώς Σωτηρίου.
Το βιβλίο περιλαμβάνει πρόλογο του ανηψιού της Νίκου Μπελογιάννη και εκτεταμένο σημείωμα της επιμελήτριας Έρης Σταυροπούλου για τα διηγήματα.
 

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΣΠΑΡΤΑΚΟΥ (2011)
Κρατικό Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1989), Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο της προσφοράς της (1990) και τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος (1995)
Πρόλογος-Επιμέλεια: Έρη Σταυροπούλου
ΤΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Τα παιδιά του Σπάρτακου είναι ένα έργο που απασχόλησε τη Διδώ Σωτηρίου για μια περίοδο σχεδόν τριάντα χρόνων, από τις αρχές του ’60 έως τις αρχές του ’90.
Πρόκειται για ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που η υπόθεσή του διαδραματίζεται στη Θράκη των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα και στην Αθήνα της πρώτης μετεμφυλιακής περιόδου. Κεντρικό θέμα του είναι η συνδικαλιστική και αντιστασιακή δράση των ηρώων, που εμπνέονται από την επανάσταση του Θρακιώτη σκλάβου Σπάρτακου και από τα ιδανικά της Αριστεράς σε μια εποχή που ο τόπος βιώνει δραματικές στιγμές.
«[…] Ας μη θεωρηθεί, όμως, ότι έχουμε μόνο ένα μυθιστόρημα με θέση, για να προβληθεί μια συγκεκριμένη ιδεολογία. Τα παιδιά του Σπάρτακου είναι έργο που προβάλλει τα τραγικά υπαρκτά προβλήματα του τόπου το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αν μάλιστα προσέξουμε το λόγο ορισμένων προσώπων, όπως του Νεόφυτου ή της Νίκης, αλλά και της Βασιλιώς, στο τέλος, όπου κάνει τον απολογισμό της ζωής της, βλέπουμε ότι συγκριτικά με τον αγωνιστικό παλμό των πρωταγωνιστών της Εντολής εδώ διαγράφεται η επιθυμία για μια ήρεμη καθημερινή ζωή με την υπέρβαση των πολιτικών αντιθέσεων.
Παράλληλα είναι μια οικογενειακή τραγωδία και ένα έργο ζωντανών χαρακτήρων, στους οποίους αποτυπώνονται υπαρκτοί ανθρώπινοι τύποι. […]»
Από τον πρόλογο της Έρης Σταυροπούλου.

ΗΛΕΚΤΡΑ (2014)
Το πρωί της 26ης Ιουλίου 1944 το πτώμα μιας άγνωστης γυναίκας μεταφέρεται στο νεκροτομείο. Σύμφωνα με το συνοδευτικό έγγραφο, ήταν ένα από τα πολλά θύματα του «σφαγείου» που λειτουργούσε επί Κατοχής στο επιταγμένο ξενοδοχείο «Κρυστάλ». Η ιατροδικαστική έκθεση πιστοποίησε ότι το σώμα της γυναίκας έφερε εγκαύματα και είχε υποστεί φριχτές παραμορφώσεις και κακώσεις από χτυπήματα με διάφορα όργανα. Η δολοφονημένη γυναίκα είχε συλληφθεί το πρωί της προηγούμενης ημέρας στη διασταύρωση των οδών Ιθάκης και Γ΄ Σεπτεμβρίου από γκεσταπίτες.
Η Αντίσταση είχε χάσει ένα από τα πιο ευγενικά και μαχητικά στελέχη της.
Οι εκδόσεις Κέδρος παρουσιάζουν σε νέα έκδοση το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου Ηλέκτρα, που αναφέρεται στη ζωή, στην πολιτική-αντιστασιακή δράση και στο τραγικό τέλος της ηρωικής Ηλέκτρας Αποστόλου, με την οποία η Διδώ Σωτηρίου ήταν στενή φίλη και συναγωνίστρια στο ΕΑΜ. Η συγγραφέας αφηγείται την πορεία της ηρωίδας από την παρανομία στις συλλήψεις, στις φυλακές, στα βασανιστήρια και, τέλος, στον μαρτυρικό της θάνατο και καταθέτει μια πολύτιμη μυθιστορηματική μαρτυρία για μια αξέχαστη μορφή της Αντίστασης. Η Ηλέκτρα Αποστόλου με την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία της αποτελεί ένα διαχρονικό και εμβληματικό σύμβολο έμπνευσης για τις νεότερες γενιές και για τους σημερινούς αγώνες.
Γεννημένη το 1912, η Ηλέκτρα Αποστόλου οργανώθηκε σε νεαρή ηλικία πρώτα στην ΟΚΝΕ και αργότερα στο ΚΚΕ. Το 1934 με την ελληνική αντιπροσωπεία συμμετείχε στο Αντιπολεμικό και Αντιφασιστικό Συνέδριο Γυναικών που έγινε στο Παρίσι και το 1935 πήρε μέρος στο 6ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων (ΚΔΝ). Στη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά συνελήφθη και κρατήθηκε δύο χρόνια στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε. Όταν αποφυλακίστηκε, πέρασε στην παρανομία και συνέχισε την επαναστατική της δράση ως γραμματέας του Γραφείου της ΟΚΝΕ Μακεδονίας-Θράκης. Το 1939 συνελήφθη εκ νέου και εξορίστηκε στην Ανάφη. Λίγο πριν από τη μεταγωγή της στο νησί, γέννησε σε επικίνδυνες συνθήκες την κόρη της Αγνή. Η έναρξη της Κατοχής τη βρήκε στην εξορία. Τον Σεπτέμβρη του 1942, ενώ βρισκόταν στο Τμήμα Μεταγωγών Αθηνών, παρέδωσε σε φιλική οικογένεια την τρίχρονη κόρη της κι έπειτα κατόρθωσε να αποδράσει. Πέρασε πάλι στην παρανομία και εντάχθηκε στην εθνικοαπελευθερωτική, φεμινιστική οργάνωση Λεύτερη Νέα. Η Ηλέκτρα Αποστόλου θεωρούσε ότι η συμμετοχή στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες είναι απαραίτητη για να πραγματωθεί η γυναικεία χειραφέτηση. Συμμετείχε στο Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ και ανέλαβε επικεφαλής της προπαγάνδας και της διαφώτισης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ. Ήταν υπεύθυνη για την ομάδα που συνέτασσε και διακινούσε το έντυπο προπαγανδιστικό υλικό στις συνοικίες της Αθήνας.

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ. Αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις (2018)
Αϊδίνι, 18 Φεβρουαρίου του 1909. Καταχείμωνο, μα ο ζεστός ήλιος της Ανατολής ολοκάθαρος γλύκαινε την ατμόσφαιρα. Αυτό ενθάρρυνε τη μέλλουσα μητέρα μου να πάει στο χαμάμ για ένα τελευταίο ανακουφιστικό ζεστό μπάνιο.
Η έμπειρη Τουρκαλίτσα, η Νατίρ, που συνήθως την έλουζε και της έκανε μασάζ, ήταν ιδιαίτερα προσεχτική καθώς η πελάτισσά της ήταν ετοιμόγεννη.
Η μέλλουσα μητέρα μου ξαφνικά άρχισε να νιώθει μια δυσφορία. Φαίνεται πως η αφεντιά μου, ατίθαση, δεν άντεχε άλλο την κλεισούρα. Η Νατίρ την παρηγορούσε:
– Μη σκιάζεσαι, αφέντισσα, της έλεγε με τα γουστόζικα σπασμένα ελληνικά της. Εσύ Ρωμιό έκει ντοκτόρο, μαμές, απ’ όλα τα καλά έκει. Εμείς πτωχό Τουρκάλα ντεν έκει ντοκτόρο, ούτε μαμές. Λίγκο πόνο εσύ, και βγαίνει το τσοτζούκ. Τρίτο ντικό σου τα ’ναι, λέω, χανουμάκι. Καταλαβαίνει εγκώ από κοιλιά σου, κορίτσι γκεννήσεις.
Το βιβλίο προέκυψε από σημειώσεις της Δ.Σ. στην περίοδο 1988-1994, τις οποίες σκόπευε κάποτε να επεξεργαστεί, ελπίζοντας πάντα ότι τα γηρατειά δεν θα την πρόδιναν. Είχαμε να κάνουμε με κείμενα εξαιρετικά δυσανάγνωστα και με συνεχείς παραπομπές. Οι ενότητες προέκυψαν μέσα από το υλικό:
Παιδική και νεανική ηλικία • Ένατη δεκαετία • Μικρά ποιήματα

ΗΡΩΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΗΡΩΕΣ. Τριάντα διηγήματα 1931-1991 (2019)
Η Σχολή Γυναικείας Μορφώσεως, που αργότερα της είχαν δώσει οι ιδιοκτήτες τον πομπώδη τίτλο Ακαδημία Γυναικείας Μορφώσεως, δεν ήταν ούτε ανώτερη ούτε μέση ούτε καν παιδεία. Ήταν μια κερδοφόρα επιχείρηση, που δημιούργησαν στη δεκαετία του ’20, με πελατεία κακομαθημένα πλουσιοκόριτσα που οι γονείς τους τα προόριζαν για νυφοπάζαρα περιωπής.
Διδάσκονταν σ’ αυτή την ακαδημία ό,τι χρειάζονταν τα κορίτσια της «καλής τάξης» – γαλλικά, αγγλικά, πιάνο, χορό, ζωγραφική, λίγα πασαλείμματα ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, ιστορία της Τέχνης, γυμναστική, υγιεινή, κεντήματα και μαθήματα μαγειρικής, «Πώς να ικανοποιείτε τον στόμαχον του μέλλοντος συζύγου με γαργαλιστικά εδέσματα...», όπως έλεγε και η στρουμπουλή καθηγήτρια των οικοκυρικών κυρία Φούλα.
Τα περισσότερα κορίτσια την ανέχονταν αυτή την υποβαθμισμένη ψευτοπαιδεία. Ήταν όμως και κάμποσα άλλα, θύματα του συντηρητισμού των γονιών και των κηδεμόνων τους, που τα τραβούσαν από το κλασικό γυμνάσιο, για να πάψουν να ονειρεύονται πανεπιστημιακές και άλλες ανώτερες σπουδές, κι ας είχαν και μυαλό και θέληση για κάτι καλύτερο.
(απόσπασμα από το «Γράμμα από τα παλιά»)
30 διηγήματα που καλύπτουν 60 χρόνια από τη ζωή της συγγραφέως και της χώρας.

ΘΕΑΤΡΟ

ΘΕΑΤΡΟ. Διδώ Σωτηρίου
Τρία θεατρικά και ένας μονόλογος (1995)
«Έζησε δύο παγκόσμιους πολέμους, πλήρωσε ακριβά τη Μικρασιατική καταστροφή, έπαιξε τη ζωή της κορόνα γράμματα στην Κατοχή, δουλεύοντας ακούραστα στον παράνομο τύπο, έζησε κυνηγημένη στην παρανομία στη διάρκεια του Εμφύλιου και αργότερα, ακολουθώντας τη σκληρή μοίρα της αδελφής της Έλλης Παππά, συντρόφισσας του Μπελογιάννη, αναγκάστηκε να καταφύγει σε ψυχιατρική κλινική για να γλιτώσει από τους συνταγματάρχες της δικτατορίας.
Έζησε μια γεμάτη ζωή η Διδώ Σωτηρίου, μια από τις σημαντικότερες φωνές της πεζογραφίας μας. Δε φοβήθηκε να εναντιωθεί στο περιβάλλον της, δε φοβήθηκε να αγαπήσει, δε φοβήθηκε ακόμα να σοκάρει, κάνοντας γυμνισμό και οδηγώντας μοτοσικλέτα, σε μια εποχή που οι γυναίκες δίσταζαν ακόμα και να καπνίσουν δημόσια».

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μέσα στις φλόγες (1978)
Ηλικία: Από 12 ετών
Βραβείο: Η συγγραφέας έχει βραβευθεί με το βραβείο Iπεκτσί (1985), το Κρατικό Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1989), το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο της προσφοράς της (1990) και τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος (1995)
Ένα κορίτσι με πλούσια φαντασία ξεκινάει από έναν παραμυθένιο κόσμο, για να βρεθεί γρήγορα μπλεγμένη με θύελλες οικογενειακές, πολεμικές, κοινωνικές.
Καθώς ο αναγνώστης παρακολουθεί την ιστορία μιας εύπορης οικογένειας από το Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, μεταφέρεται στην εποχή εκείνη και ζει την ανέμελη ζωή των Ελλήνων της Σμύρνης πριν από τα γεγονότα, την τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής και τις πικρές μέρες της προσφυγιάς.
Απόσπασμα του κειμένου υπάρχει στο σχολικό βιβλίο «Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού».

Οι επισκέπτες (1979)
Ηλικία: Από 12 ετών
Βραβείο: ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ
Η Ντορίτα, μια θεοζώντανη μαθήτρια της Β΄ Λυκείου ξεφεύγει από τα προσωπικά της και τα ερωτικά καυγαδάκια με το Δημήτρη και πασχίζει να συγκεντρωθεί. Της φόρτωσαν να κάνει μια ομιλία γύρω απ' αυτό που λέγεται "χάσμα των γενεών". Και ενώ γράφει και σκίζει συνέχεια ανικανοποίητη, της κουβαλιούνται από το παρελθόν, δυο παράξενοι επισκέπτες.
Οι αφηγήσεις και οι προσωπικές εμπειρίες τους, πότε τραγικές και πότε εύθυμες και σαρκαστικές, συνεπαίρνουν τη Ντορίτα. Η γυναίκα, η πιο σημαντική, είναι η πρώτη ελληνίδα πεζογράφος, η τραγική Ελισάβετ Μαρτινέγκο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι μαρτυρίες του νεαρού επισκέπτη που με χιούμορ και πικρία ανιστορεί τις ερωτικές αποτυχίες του και τα χάλια της παιδείας -όπου τυχερός λογίζονταν ο μαθητής που έχανε μόνο κάποιο δάχτυλό του από χάρακα και όχι και τα λογικά του...
Ένα αφήγημα συναρπαστικό, απίθανο κι όμως απόλυτα αληθινό.

ΜΕΛΕΤΕΣ

Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο
Ένα επίκαιρο βιβλίο, που φωτίζει με την αλήθεια για το χτες τα σημερινά προβλήματα, καθώς οδηγεί τη σκέψη από τη Μικρασιατική καταστροφή στην καταστροφή της Κύπρου και στην κρίση του Αιγαίου. Χρησιμοποιώντας ντοκουμέντα και προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που διαδραμάτισαν ένα μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο στα γεγονότα που έφεραν την Ελλάδα στο χείλος της καταστροφής το 1922, η συγγραφέας αποκαλύπτει αλήθειες όσο ποτέ χρήσιμες: τα αληθινά αίτια της καταστροφής, το ρόλο των συμμάχων αλλά και των πολιτικών δυνάμεων της Ελλάδας, τις πηγές έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Θυμίζοντας την προειδοποίηση που γράφτηκε μετά τον πόλεμο στην πόρτα ενός χιτλερικού στρατοπέδου -"Όποιος ξεχνάει το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει"- η Διδώ Σωτηρίου τονίζει στον πρόλογό της πόσο κάλυψε η σιωπή, η παραχάραξη και η διαστρέβλωση τα αίτια της Μικρασιατικής καταστροφής, κι έτσι "ποτέ το πάθος δεν έγινε μάθος".

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1945-1947). Ένα ανέκδοτο χειρόγραφο για τη διεθνή πολιτική (2009)
«Πρόχειρα πρώτης γραφής του βιβλίου εξωτερικής πολιτικής που φάγαν τα ποντίκια το 1948 στην οροφή του παλιού σπιτιού Αιγίνης 1 Κυψέλης.»
Σημείωση της Διδώς Σωτηρίου σε μια σελίδα του χειρογράφου της οδού Κοδριγκτώνος.
Μετά από δεκαετίες ξανάρχεται στο φως ένα σημαντικό ντοκουμέντο για τη διεθνή μεταπολεμική πολιτική Ιστορία και τις «κινήσεις» που θα άλλαζαν οριστικά την παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα.  Δημοσιεύεται η πρώτη, «μεταξύ κειμένου και σημειώσεων», γραφή του βιβλίου της για τη διεθνή πολιτική τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, «το έργο μου που -όπως η ίδια έλεγε με παράπονο- το φάγαν τα ποντίκια». Αδημοσίευτο υλικό, που αγνοείτο από ένα καπρίτσιο της τύχης και ξαναβρέθηκε από ένα άλλο παιχνίδι της ίδιας, όπως φαίνεται, θεότητας.
«Το βιβλίο μου για τη διεθνή πολιτική, που το φάγαν τα ποντίκια…!» ήταν η μόνιμη επωδός, όποτε πήγαινε με τη Διδώ η κουβέντα για το 1948 και την παρανομία, που άρχισε για όλη την αριστερά μετά την αποχή από τις εκλογές του 1946, αλλά κυρίως μετά την ψήφιση του Α.Ν.509 (27.12.47). ‘Ήταν η εποχή που η Διδώ, εκτός από κομματικά, βρέθηκε και κυριολεκτικά άστεγη. Όταν άρχισαν οι εκτεταμένες διώξεις, η Διδώ εκδιώχθηκε από το ιδιόκτητο διαμέρισμά της (μην ξεχνάμε πως τότε δεν υπήρχε Σύνταγμα, ώστε να προστατεύεται η ιδιοκτησία) της οδού Κοδριγκτώνος, υπό τις εξής συνθήκες:
Μία υπερεθνικόφρων ένοικος της πολυκατοικίας, της οποίας το επώνυμο παρέπεμπε σε εθνικά κλέη, μάζεψε υπογραφές από όλους τους υπόλοιπους ενοίκους, που υποβλήθηκαν στην Ασφάλεια. Από εκεί και πέρα, η εκδίωξη της Διδώς, ως επικίνδυνης κομμουνίστριας, ήταν μια τυπική διαδικασία.
Η περί ής ο λόγος κυρία ήταν αδελφή πολιτικού ανδρός, που αρκετά χρόνια αργότερα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έλευση της χούντας και είχε φαιδρό πολιτικό τέλος στη μεταπολίτευση. Το οικογενειακό επώνυμο των δύο παραπέμπει σε ένα θάμνο. Ας σημειωθεί πως, ακόμα κάμποσα χρόνια αργότερα, η κυρία αυτή διετέλεσε και πενθερά πρωτοκλασάτου πολιτικού, ενώ το μικρό όνομα της κόρης της, συζύγου του πολιτικού, παραπέμπει σε έναν άλλο θάμνο.
Εν πάση περιπτώσει, η Διδώ, εγκαταλείποντας το σπίτι, έκαψε ή έβρασε μέχρι πολτοποίησης τεράστιο αριθμό χειρογράφων. Το υλικό που είχε συγκεντρώσει γράφοντας τα άρθρα στον Ριζοσπάστη, αφού ήταν ήδη δημοσιευμένο, δεν είχε νόημα να το καταστρέψει. Έτσι το πήρε μαζί της στο σπίτι όπου κατέφυγε, ένα νεοκλασικό στην οδό Αιγίνης 1 στην Κυψέλη, που ανήκε στην κουνιάδα της Μ. Ιορδανίδου. Οι δυο κόρες της τελευταίας, η Αγγελική και η Πάρη, βοηθούσαν με αυταπάρνηση σε τέτοιες δύσκολες καταστάσεις.
Στο σπίτι αυτό η Διδώ επεξεργάστηκε όλο το υλικό της το σχετικό με τη διεθνή πολιτική και, καθώς η παρανομία δεν είχε τέλος, έκρυψε την ολοκληρωμένη μορφή του βιβλίου στη σοφίτα. Με τη λήξη της παρανομίας το 1950 το αναζήτησε και διαπίστωσε με φρίκη πως τα τρωκτικά δεν είχαν αφήσει ούτε ένα κεφάλαιο που να διαβάζεται.
Έμεινε λοιπόν με τον καημό η Διδώ για τα επόμενα 45 χρόνια, ώσπου το 1995 διαπιστώθηκε πως η παροιμιώδης αφηρημάδα της είχε αποβεί σωτήρια. Καθώς η πολυκατοικία της οδού Κοδριγκτώνος είχε χτιστεί επί Ιωάννου Μεταξά, εποχή που όλοι οι αριστεροί επινοούσαν κρύπτες στα πιο απίθανα μέρη των σπιτιών τους, η Διδώ είχε φροντίσει να υπάρχει ένα μεγάλο κενό μέσα από τα σοβατεπιά (!) του σαλονιού. Όταν εξεδιώχθη υπό των εθνικοφρόνων, κάτω από τις συνθήκες που προαναφέραμε, έκρυψε προφανώς εκεί την πρώτη μορφή του βιβλίου, πράγμα που, με όσα μεσολάβησαν τις επόμενες δεκαετίες, αποκλείεται να θυμόταν πλέον. Αργότερα, το 1995, που το διαμέρισμα έγινε δωρεά στην Εταιρεία Συγγραφέων, η ανακαίνιση αποκάλυψε άθικτα τα χειρόγραφα.
Μικρό μέρος μόνο του βιβλίου ήταν διαμορφωμένο σε κείμενο έτοιμο για δημοσίευση. Επρόκειτο για μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ κειμένου και σημειώσεων και χρειάστηκε μια συναρμολόγηση των σελίδων, ώστε να μείνουν άθικτα, όχι μόνο όλα τα νοήματα, αλλά ακόμα και κάθε διατύπωση. Θα διακινδυνεύαμε να πούμε πως το βιβλίο αντιμετωπίστηκε σαν ανασκαφικό εύρημα και χρειάστηκε ανασυγκόλληση των σπαραγμάτων, χωρίς να θυσιαστεί τίποτε. Γεγονός είναι πως προέκυψε ένα ακόμα βιβλίο της Διδώς, που δείχνει μια άγνωστη πτυχή της, εκείνη του –πολύ οξυδερκούς- πολιτικού αναλυτή ή, κατά τον σημερινό νεολογισμό, του διεθνολόγου.»
Νίκος Μπελογιάννης 
Με την έκδοση αυτή τιμούμε τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση της Διδώς Σωτηρίου, στις 18 Φεβρουαρίου 1909, και 50 χρόνων από την πρώτη μας συνεργασία με το βιβλίο Οι νεκροί περιμένουν (1959).

«Τα δύο πρώτα μυθιστορήματά της εκδόθηκαν με διαφορά τεσσάρων χρόνων: το 1959 το Οι νεκροί περιμένουν και το 1962 τα Ματωμένα Χώματα, που γράφτηκε — σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει η Σωτηρίου — στο διάστημα αυτό. Ενδιάμεσα, το 1961, εκδόθηκε η Ηλέκτρα, μυθιστορηματική βιογραφία της Ηλέκτρας Αποστόλου. Με την εκδοτική άνθηση που ακολούθησε την πτώση της χούντας τη δεκαετία του ’70, η Σωτηρίου τύπωσε την Εντολή (1976), που είχε αρχίσει να γράφει στη δεκαετία του ’60, το Μέσα στις φλόγες (1978), διασκευή για παιδιά του μυθιστορήματός της Οι νεκροί περιμένουν, και το εφηβικό μυθιστόρημα Επισκέπτες (1979). Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας κυκλοφόρησε το τελευταίο μυθιστόρημά της, Κατεδαφιζόμεθα (1982)». 
Έρη Σταυροπούλου, «Τα διηγήματα της Διδώς Σωτηρίου». Τυχαίο συναπάντημα και άλλες ιστορίες, φιλολoγική επιμέλεια Έρη Σταυροπούλου, Κέδρος, Αθήνα 2004, σ. 275-276.

«Στο μυθιστόρημά της Οι νεκροί περιμένουν περιγράφονται οι περιπέτειες μιας αστικής οικογένειας Μικρασιατών Ελλήνων (της οικογένειας Μάγη), από το 1918 ως τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Από την ακμή και την ανεμελιά στο Αϊδίνι, η οικογένεια γνωρίζει την αβεβαιότητα και τις πρώτες οικονομικές δυσκολίες κατά την πρώτη μεταφύτευσή της στη Σμύρνη και, τέλος, τον ξεριζωμό και την χρεωκοπία, που ακολουθούν τη μεγάλη καταστροφή». 
Βαγγέλης Κάσσος, «Διδώ Σωτηρίου. Παρουσίαση-Ανθολόγηση». Η μεταπολεμική πεζογραφία. Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67, τ. Ζ΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1992, σ. 212.

«Η Διδώ Σωτηρίου (γ. 1909) είναι πρόσφυγας της μικρασιατικής καταστροφής που σταδιοδρόμησε με επιτυχία στον αριστερό Τύπο. Στο μυθιστόρημά της Ματωμένα χώματα (1962), αφηγείται με τη φωνή ενός αγρότη και με ένα ζωηρά χρωματισμένο λόγο τις περιπέτειες και τους πόνους των κατατρεγμένων από τους Τούρκους Ελλήνων της Μικράς Ασίας, τον καιρό του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου». 
Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, σ. 472-473.

Το μυθιστόρημα της Ματωμένα χώματα (1962) παραμένει το πρώτο σε πωλήσεις από την παραγωγή εκείνης της δεκαετίας και μέχρι το 1992 είχε κάνει πενήντα πέντε εκδόσεις. Αυτό το μυθιστόρημα δεν αναφερόταν στα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα αλλά ζωντάνευε επεισόδια από το διωγμό των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία στα 1922-3. Αφηγείται τη μαρτυρία ενός φαινομενικά υπαρκτού προσώπου, το οποίο πέρασε τα χρόνια του Πρώτου παγκόσμιου πολέμου (1914-18) στα τουρκικά τάγματα εργασίας, συμμετείχε στην εκστρατεία του ελληνικού στρατού στην Ανατολή στα 1921-2 και έζησε τον εκπατρισμό των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Από πολλές πλευρές το μυθιστόρημα αποτελεί συνέχεια της τεχνικής που εφάρμοσε ο Στρατής Δούκας το 1929 στην Ιστορία ενός αιχμαλώτου. Παρουσιάζει όμως δυο πολύ σημαντικές διαφορές: καταρχήν, η Σωτηρίου διατηρεί σε μεγαλύτερη έκταση από τον Δούκα (ο οποίος αξιοποίησε αλλά σε πολύ περιορισμένο βαθμό) το γλωσσικό ιδίωμα του Μικρασιάτη, που είναι διάσπαρτο με τουρκικές λέξεις και εκφράσεις. Δεύτερον, προσδίδει στο κείμενο της μια πολιτική χροιά, η οποία απουσιάζει από όλες τις μεσοπολεμικές αφηγήσεις των γεγονότων αυτών. Παραμονές της πανωλεθρίας του 1922, ο αφηγητής (στον οποίο δίνεται η μυθιστορηματική ταυτότητα του Μανώλη Αξιώτη) μαθαίνει από ένα συστρατιώτη του ότι τα βάσανά του οφείλονται όλα στις μηχανορραφίες του διεθνούς κεφαλαίου. Με αυτόν τον τρόπο, εφόσον και το τέλος του βιβλίου βρίσκει τον αφηγητή να κολυμπάει για να σωθεί στα ελληνικά νησιά, το μυθιστόρημα σιωπηρά προοικονομεί τα γεγονότα που ακολούθησαν, αφού οι επιζήσαντες από τη Μικρασιατική Καταστροφή ενίσχυσαν σημαντικά την ελληνική Αριστερά. Αυτό που το κάνει ακόμη πιο ριζοσπαστικό είναι ότι αναδρομικά παρουσιάζει την ήττα στη Μικρά Ασία ως την πρώτη ήττα του ελληνικού αγροτικού προλεταριάτου από το διεθνές κεφάλαιο. Και αφήνει να εννοηθεί ότι αυτή ήταν η αρχή των συμφορών που ακολούθησαν με το Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και κορυφώθηκαν με τον Εμφύλιο. Ο ηθογραφικός ρεαλισμός γίνεται αστικός. Τα Ματωμένα χώματα της Διδώς Σωτηρίου ανήκουν ταυτόχρονα σε δυο λογοτεχνικούς χώρους. Η αναδρομή σε ένα απώτερο παρελθόν, και η 'κατάθεση' προσωπικών εμπειριών του αφηγητή το εντάσσουν στις 'μαρτυρίες'. Η λεπτομερής ωστόσο εικονογράφηση του κόσμου των Ελλήνων χωρικών της Μικράς Ασίας το φέρνει πιο κοντά στον ηθογραφικό ρεαλισμό, ο οποίος γνωρίζει μια νέα άνθηση, καθώς η αναζήτηση της σωτηρίας οδηγεί τους περισσότερους συγγραφείς, κατά τη διάρκεια του πολέμου και λίγο πριν, στην ελληνική παράδοση».  
Roderick Beaton, Εισαγωγή στη νεότερη λογοτεχνία. Ποίηση και Πεζογραφία 1821-1992, μτφρ. Ευαγγελία Ζούργου-Μαριάννα Σπανάκη, Νεφέλη, Αθήνα 1996, σ. 305-307.

«Βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα έργο όχι μόνο σίγουρης ωριμότητας αλλά και μεγάλου, δυναμικού ταλέντου. Θα έλεγα, ένα έργο άψογο, αν αυτή η λέξη δεν μου φαινόταν πολύ ψυχρή. Οποιοσδήποτε άνθρωπος με στοιχειώδη ανησυχία οφείλει να είναι επιφυλαχτικός μπροστά στα άψογα πράγματα, αφού είναι αδύνατο κάτι άψογο να σε αναστατώσει. Προτιμώ την αρχαία μας λέξη υ π έ ρ ο χ ο. Γιατί το βιβλίο που αξιώνει αυτό τον τίτλο κάθε άλλο παρά μας αφήνει αδιάφορους και μαλθακά ευχαριστημένους. Αρπάζει το στοχασμό και την καρδιά μας και τα στροβιλίζει για να τα τινάξει στον απαραίτητο ύψος, που απ’ αυτό όλα φαίνονται πεντακάθαρα και διάφανα. Αναστάτωση και ύψος, αυτά είναι τα συναισθήματα που έχω διαβάζοντας, τελειώνοντας το βιβλίο Ματωμένα χώματα. Έχουμε πια τη Βίβλο της σύγχρονης Εξόδου του μικρασιατικού Ελληνισμού, πυκνωμένη σ’ ένα μύθο στέρεο και άρτιο. Μα αν αυτό είναι το υλικό του βιβλίου, το ουσιαστικό του περιεχόμενο είναι πολύ πλατύτερο και το νόημά του πολύ πιο μεγάλο. Έχουμε ένα δικό μας Πόλεμο και Ειρήνη που ανάλογα με το ανάστημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας - σε σύγκριση με τη ρωσική του τέλους του 19ου αιώνα - δεν έχει καθόλου μικρότερη σημασία από το αριστούργημα του Τολστόϊ». 
Δημήτρης Ραυτόπουλος, «Κριτική για τα Ματωμένα χώματα», Επιθεώρηση Τέχνης, Σεπτ.  1962 (= Οι ιδέες και τα έργα, Δίφρος, Αθήνα 1965, σ. 226-230).

«Για τη συγγραφέα δεν υπάρχουν Έλληνες και Τούρκοι. Υπάρχουν άνθρωποι, που υποφέρουν το ίδιο, που αντιδρούν στα γεγονότα κατά τον ίδιο τρόπο, πανομοιότυπο σχεδόν τρόπο, γίνονται θύματα των ίδιων ψυχώσεων και ζούνε με το ιδανικό της απλής, ήρεμης και ειρηνικής ζωής. Και όμως οι άνθρωποι αυτοί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, αυτές που δημιουργεί ο πόλεμος, χάνουν τον ανθρωπισμό τους, μεταβάλλονται, χωρίς να το αντιληφθούν και οι ίδιοι, σε πραγματικά κτήνη. Ο μεγάλος υπεύθυνος για την τραγωδία του Μικρασιατικού λαού για τη συγγραφέα είναι ο πόλεμος και τα συμφέροντα που τον υποκινούν. Και εναντίον του στρέφεται. Τα Ματωμένα χώματα είναι ένα έντιμο βιβλίο. Ένα χρονικό, γραμμένο με απλότητα και συγκίνηση, που αποδίδει με ενάργεια και παραστατικότητα ορισμένες πτυχές του δράματος του μικρασιατικού ελληνισμού. Αξίζει να προσεχτεί και να διαβαστεί». 
Βαρίκας Βάσος, [Κριτική για τα Ματωμένα Χώματα], Συγγραφείς και κείμενα, τ. Α΄, 1961-1965, Εκδόσεις Ερμής, Αθήνα 1975.

«Τα διηγήματα του βιβλίου [= Ήρωες και Αντιήρωες. Τριάντα διηγήματα 1931-1991] μάς δείχνουν μια ζωή πλούσια σε εμπειρίες. Μα πώς να μην είναι η ζωή της Διδώς Σωτηρίου πλούσια σε εμπειρίες. Έζησε την Μικρασιατική Καταστροφή και την προσφυγιά, τα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου, τα ακόμα πιο δύσκολα της Κατοχής, των Δεκεμβριανών και του Εμφυλίου και μετά τις διώξεις των μετεμφυλιακών κυβερνήσεων, τις διώξεις των Αριστερών που κράτησαν τριάντα ολόκληρα χρόνια, μέχρι την πτώση της Χούντας το 1974. Μπορεί την ίδια περίοδο να την έζησαν και πολλοί άλλοι, όμως δεν είχαν όλοι και όλες τον ίδιο πλούτο εμπειριών να μας μεταφέρουν. Εδώ η διαφορά έχει να κάνει με την προσωπική εμπλοκή. Δεν αρκεί να έχεις ζήσει σε μια περίοδο όπου συνέβησαν κοσμοϊστορικά γεγονότα. Αυτό που μετρά είναι ο βαθμός εμπλοκής σου σε αυτά. Ήσουν από αυτούς που έδρασαν ή από αυτούς έμειναν αμέτοχοι; Η Σωτηρίου ήταν από αυτούς που έδρασαν, ήταν μορφωμένη, έγραφε υπέροχα, ήταν έξυπνη και έτσι μας έδωσε εξαιρετικά πράγματα, όπως αυτή η συλλογή διηγημάτων». 
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Ιστορικός, από την ομιλία του στην παρουσίαση του βιβλίου, βιβλιοπωλείο “Επί Λέξει”, 2/11/2019.

Γράφοντας για την Ηλέκτρα Αποστόλου, η Σωτηρίου δεν διαπράττει ποτέ το ολίσθημα να την παραδώσει στην κομματική ηρωολογία. Η μορφή και η δράση της παρουσιάζονται στις σελίδες του βιβλίου όχι ως τεκμήριο των αγωνιστικών περγαμηνών του Κόμματος αλλά ως έκφραση του αντιστασιακού πνεύματος που ανέπτυξε ο αθηναϊκός πληθυσμός εναντίον των ναζί κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Ο ιστορικός χρόνος της Κατοχής άλλωστε είναι και ο χρόνος τον οποίο καλύπτει κατά το μεγαλύτερο μέρος της η αφήγηση, μιλώντας για όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις της περιόδου: από την απεργία των δημοσίων υπαλλήλων τον Απρίλιο του 1942 και την παλλαϊκή διαδήλωση στις 28 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς με αφορμή την επέτειο της έναρξης του ελληνοϊταλικού πολέμου μέχρι το συλλαλητήριο της 5ης Μαρτίου του 1943 για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης που προσπάθησε να επιβάλει στους Αθηναίους η ναζιστική διοίκηση. Δεν λείπουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο και οι αναφορές στις τραγωδίες που σημειώθηκαν εκτός Αθηνών, όπως οι σφαγές στα Καλάβρυτα και στο Δίστομο.
Ποια είναι η εικόνα της Ηλέκτρας μέσα σε αυτό το κλίμα; Η συγγραφέας θα υμνήσει τη νιότη και την καθημερινή της χάρη, θα παινέψει την υπομονή και την αντοχή της, θα εξάρει την αφοσίωσή της στο όραμα ενός ελεύθερου και δημοκρατικού αύριο, αλλά δεν θα την εξιδανικεύσει και δεν θα την αγιογραφήσει. Η Σωτηρίου δεν θα κρύψει επίσης τη θέρμη της κομμουνιστικής πίστης της ηρωίδας της και θα θαυμάσει το σθένος της απέναντι σε κάθε αντιξοότητα, εκείνο όμως το οποίο θα κεντρίσει πρωτίστως τη γραφή της, όπως συμβαίνει πάντα όταν η λογοτεχνία ξέρει πώς να κάνει τη δουλειά της, θα είναι η ψυχική της καθημερινότητα: η φυσική της δύναμη για ζωή, η άσβεστη αγάπη για την κόρη της, την οποία θα αναγκαστεί να αποχωριστεί προκειμένου να τη σώσει από τις άθλιες συνθήκες της φυλακής, όπως και ο σιωπηλός πόνος του διαζυγίου της. Διαζύγιο το οποίο θα ζητήσει όταν ο σύζυγός της θα «σπάσει» στα δεσμωτήρια της Κέρκυρας, πεθαίνοντας κατόπιν φυματικός στις γερμανικές φυλακές. Η Σωτηρίου δεν θα αφιερώσει παραπάνω από μερικές αράδες σε αυτό το συμβάν, η λιτότητα ωστόσο των μέσων της θα το αποκαλύψει σε όλο το συγκλονιστικό του βάθος. Ξαναδιαβάζοντας εξάλλου σήμερα την Ηλέκτρα καταλαβαίνουμε αμέσως αυτήν ακριβώς την ειδική της σημασία ως μαρτυρίας: ένα βιβλίο το οποίο επαναφέρει στη συλλογική μνήμη τους ανθρώπους μιας εποχής που οφείλουμε να κρίνουμε και να κατανοήσουμε με μέτρα εντελώς διαφορετικά από τα δικά μας. 
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, “Η αφοσίωση στο όραμα”, Το Βήμα, 4 Οκτωβρίου 2014,

Αφιέρωμα Διδώ Σωτηρίου, περ. Αντί, τχ. 889, 23.2.2007