Ελληνική πεζογραφία

ΑΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ | Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ                                 Τέλη του 1827. Η Ελληνική Επανάσταση έχει σχεδόν καταπνιγεί. Η χώρα  αγωνίζεται ακόμα για την ανεξαρτησία της. Οι δύο εμφύλιοι, η πτώση του    Μεσολογγίου, οι καταστροφές του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο έχουν οδηγήσει τους Έλληνες στην απόγνωση. Σε μια ύστατη προσπάθεια να σωθούν καλούν τον Καποδίστρια να κυβερνήσει την Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις συμφωνούν. Οι ελπίδες αναπτερώνονται.
Ο Καποδίστριας φτάνει στη χώρα και ρίχνεται αμέσως στη δουλειά. Στην αρχή γίνεται δεκτός με ανακούφιση και ενθουσιασμό. Ωστόσο δεν αργεί να συναντήσει τα πρώτα εμπόδια. Οι κοτζαμπάσηδες αντιδρούν, οι οπλαρχηγοί δυσανασχετούν, η αντιπολίτευση μηχανορραφεί. Και ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας εγκαταλείπεται σιγά σιγά απ’ όλους. Ή σχεδόν απ’ όλους. Πλάι του στέκει ως το τέλος ο σωματοφύλακάς του.
Μέσα από τη δική του αφήγηση ζούμε τα πιο σημαντικά γεγονότα του τόπου αλλά και τις προσωπικές στιγμές του Καποδίστρια μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 που πέφτει νεκρός από τους Μαυρομιχάληδες στην είσοδο μιας εκκλησίας του Ναυπλίου.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας είχε ένα όραμα για την Ελλάδα. Θα μείνει στην Ιστορία σαν μια ευκαιρία που χάθηκε

 

 

ΕΙΡΗΝΗ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗ ΚΑΛΑΜΑΡΗ | ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ 
Η Περεζιά, η πιστή παραμάνα της Μαντώς, της «Ηρωίδας της Μυκόνου», αφηγείται τη συναρπαστική ζωή της κυράς της. Μας οδηγεί σε ένα ταξίδι στους δρόμους της Ιστορίας και του θρύλου, πλημμυρισμένο με εικόνες και αποκαλύψεις που συγκλονίζουν. 
Η ωραία Μαντώ, γεννημένη το 1796 και γαλουχημένη με τις αρχές της προόδου και της ελευθερίας, ξεκινά από τη μακρινή Τεργέστη και φτάνει στο νησί της, τη Μύκονο, με το όραμα μιας αναγεννημένης Ελλάδας. Ο μεγάλος της έρωτας για τον Δημήτριο Υψηλάντη σημαδεύει βαθιά τη ζωή της. Η ίδια απομένει προδομένη, με την πικρή γεύση του κατατρεγμού, μέσα σε μια ανελέητη ερημιά και στέρηση, ενώ η φήμη της ξεπερνά τα σύνορα της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. 
Ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει στο χαρτί μια αξέχαστη ηρωίδα της ελληνικής ανεξαρτησίας.

 

 

ΦΑΙΔΩΝ ΚΥΡΙΑΚΟΥ | Η ΓΚΙΛΟΤΙΝΑ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ 
Φυλακές Ναυπλίου, 1872.  Στο αθλιότερο δεσμωτήριο της χώρας, δύο θανατοποινίτες περιμένουν την εκτέλεσή τους. Ο Πάρις και ο Λιανός, δύο απόκληροι που δεν έχουν τίποτα κοινό, βλέπουν το κοινό τέλος τους να πλησιάζει χωρίς να γνωρίζουν πόσες μέρες τούς έχουν απομείνει. 
Κλεισμένοι μέσα σε πέτρινα τείχη, προσπαθώντας να ξορκίσουν το επικείμενο τέλος, θα αναβιώσουν το παρελθόν τους με όλη τη λαμπρότητα και την τραγωδία του. Το μακρινό Παρίσι του φιλελληνισμού, έργα τέχνης και προσωπικότητες που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας, τραγικές σκηνές της Ελληνικής Επανάστασης και ο αγώνας για επιβίωση, όλα θα αναδυθούν κι όλα θα μπλεχτούν μέσα στο μικρό κελί – ένα κελί όπου θα γεννηθεί μια αναπάντεχη φιλία. 
Πόσες ανατροπές χωράει η ζωή; Πόσο πόνο και πόση λύτρωση; 
Πώς μπορείς να συμφιλιωθείς με το αναπόφευκτο κι αυτό που άλλοι έχουν αποφασίσει για εσένα;

 

ΑΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ | ΕΞΟΔΟΣ 
Ένας συγγραφέας ετοιμάζεται να γράψει το καινούργιο του βιβλίο. Για να συγκεντρώσει το υλικό που χρειάζεται, σχεδιάζει να ταξιδέψει σε μια μακρινή πολιτεία. 
Οι φίλοι του προσπαθούν να τον αποτρέψουν: «Είναι διαβολότοπος, τι δουλειά έχεις εσύ εκεί;» επιμένουν. 
Εκείνος τους αγνοεί, κι έτσι ένα ωραίο πρωί ξεκινάει το ταξίδι του. Δυο μέρες αργότερα θα βρεθεί σ’ ένα μέρος που ξεπερνάει την ίδια του τη φαντασία. Και γίνεται ο ίδιος ήρωας στο βιβλίο που σκόπευε να γράψει.

 

 

 

 

Μελέτες - δοκίμια

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. ΕΝΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΕΤΡΟΣ ΠΙΖΑΝΙΑΣ 

Το 1821 είναι η πράξη δημιουργίας του ελληνικού εθνικού κράτους. Ιστορία ελληνική και ταυτοχρόνως ευρωπαϊκή, όπως άλλωστε και ο ελληνικός Διαφωτισμός από τη γέννησή του, ογδόντα περίπου χρόνια νωρίτερα. Η επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης, όπως κάθε άλλης, δεν μπορεί να νοηθεί με στρατιωτικούς όρους και ατομικούς ηρωισμούς, όπως γίνεται συνήθως μέσω μιας λαϊκίστικης εκτροπής της ιστορίας. Η επικράτηση των Ελλήνων έναντι ενός ασυγκρίτως ισχυρότερου εχθρού οφείλεται πρωτίστως σε ιδιαιτέρως ευφυείς πολιτικές στρατηγικές που αναπτύχθηκαν μέσα από έντονες, ακόμη και εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων. Η νικηφόρα έκβαση της Επανάστασης οφείλεται ακόμη στην υψηλή διακινδύνευση που επωμίστηκαν πολλά μέλη ποικίλων ηγετικών ομάδων των ελληνικών πληθυσμών. Επρόκειτο για διακεκριμένα άτομα, τα οποία ξεκινώντας την Επανάσταση είχαν πολλά να χάσουν. 
Η συλλογική αυτή έκδοση αποτελεί συμβολή στην ιστορία του ελληνικού Διαφωτισμού και της Επανάστασης τηρώντας μια σταθερά: τη ρεαλιστική σχέση με αυτήν την τόσο κρίσιμη περίοδο της ιστορικής μας πραγματικότητας, χωρίς απόκρυψη του θαυμασμού μας για όλους αυτούς που αγωνίστηκαν.

ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 1700-1821. Ο αιώνας της ακμής πριν από την Επανάσταση 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΖΕΛΙΝΑ ΧΑΡΛΑΥΤΗ &  ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
 
«…τα καράβια μας δεν δουλεύουν μόνο την Άσπρην θάλασσαν, αλλ΄ όλας τας θάλασσας, και λεβάντε και πουνέντε, και έξω του Στρέτου τον Ωκεανόν, Αμερικήν, Ολλάνδιαν και Ιγγλατέραν, και την Βαλτικήν θάλασσαν, και πέρυσι εζήτησαν πραγματευταί καράβια μας να αναυλωθούν διά Ινδίας…» (Αρχείον Κοινότητος Ύδρας, 15/12/1804) 
Τα τελευταία σαράντα χρόνια οι Έλληνες κατέχουν τον μεγαλύτερο στόλο στον κόσμο, μεγαλύτερο από εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γερμανίας, της Κίνας ή της Ιαπωνίας. Οι αρχές της ανάπτυξης της σύγχρονης ελληνόκτητης ναυτιλίας εντοπίζονται στον 18ο αιώνα. Οι 1.800 ναυτικές οικογένειες από σαράντα νησιά και λιμάνια του Ιονίου και του Αιγαίου τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης είχαν ένα στόλο από 1.000 μεγάλα ποντοπόρα εμπορικά ιστιοφόρα, τον μεγαλύτερο στόλο της Μεσογείου που εμπορευόταν και στον Ατλαντικό. Το βιβλίο βασίζεται σε πολυετή και πρωτότυπη έρευνα σε τριάντα αρχεία επτά χωρών, σε έξι διαφορετικές γλώσσες, με τη συλλογική εργασία μιας διεθνούς ομάδας είκοσι ερευνητών που ανασυγκρότησε τη ναυτιλία των Ελλήνων σε όλο της το εύρος σε αυτή την πρώιμη περίοδο.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΜΩΡΑΪΤΙΝΗΣ-ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΑΣ | ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΑΛΑΤΗΣ Ο ΦΙΛΙΚΟΣ (ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ)
Τρεις δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας τιμούν τη μνήμη των τριών ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας, του Σκουφά, του Τσακάλωφ και του Ξάνθου. Μήπως δίπλα τους έπρεπε να υπάρχει και οδός Νικολάου Γαλάτη; Γιατί χωρίς αυτόν η Φιλική Εταιρία θα είχε μείνει μαγικό αλλά άπιαστο όνειρο των τριών ιδρυτών της. Ανατρέποντας τις ως τώρα ιστορικές παραδοχές για την ίδρυση και εξάπλωση της Εταιρίας, το βιβλίο αυτό ζητάει τη δικαίωση του αδικοσκοτωμένου και ιστορικά ακόμη θαμμένου μεγάλου αυτού Φιλικού. 

ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ. Μαρτυρική πόλη
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΕΜΜΟΣ

Η ιστορία της Τριπολιτσάς από τα ύστερα βυζαντινά χρόνια έως την ισοπέδωσή της από τον Ιμπραήμ πασά τον Φεβρουάριο του 1828. Πώς, από μικρός οικισμός, κατέστη σταδιακά το οικονομικό, στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο των Οθωμανών στην Πελοπόννησο.
Η άλωση της Τριπολιτσάς τον Σεπτέμβριο του 1821 συνιστά το κορυφαίο συμβάν του πρώτου έτους της Επανάστασης. Αντλώντας στοιχεία από ιστορικές πηγές, ο συγγραφέας εστιάζει στην περιγραφή των γεγονότων που προηγήθηκαν της Επανάστασης και στον καίριο ρόλο που διαδραμάτισε η πολιορκία της πόλης κατά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Όσα έλαβαν χώρα στην Τριπολιτσά και στην ευρύτερη περιοχή, τόσο κατά την ελληνική παλιγγενεσία όσο και κατά τις εμφύλιες διαμάχες που ακολούθησαν, καθώς και οι παρεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, συνιστούν σημαντικό κεφάλαιο της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Οι χιλιάδες νεκροί – Έλληνες, Τούρκοι, Αλβανοί και Εβραίοι –, σε συνδυασμό με την ολοσχερή καταστροφή της πόλης από τον Ιμπραήμ το 1828, καθιστούν την Τριπολιτσά μαρτυρική πόλη.

Παιδική λογοτεχνία

EΥΓΕΝΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ | ΤΑ ΕΛΛΗΝΑΚΙΑ 
Οι ανθρώπινες φιγούρες, τα καράβια, τα λουλούδια και τα πουλιά που κέντησαν και ύφαναν οι κοπελιές στα προικιά τους έγιναν ένα όμορφο παραμύθι που κορυφώνεται με την έναρξη της Επανάστασης.

 

 

 

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ & ΜΑΡΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ | Ο ΚΛΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ 
Ο Πάνος είναι ένας χαρισματικός νέος που η τύχη τον φέρνει αλυσοδεμένο στα Γιάννενα του Αλή πασά. Η Ροδιώ είναι η πιο ταλαντούχα χορεύτρια στην Αυλή του φοβερού βεζίρη της Ηπείρου. 
Οι δύο νέοι θα δεθούν μεταξύ τους για πάντα με ένα χρυσό μυστικό. Και η επανάσταση του 1821 αρχίζει… 
Όμως, σε έναν αγώνα για Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ευημερία για όλους: Τι είναι πολύτιμο και τι ασήμαντο; Τι είναι ηρωικό και τι ανάξιο λόγου; Στη μέση της σύγκρουσης δύο κόσμων, ο Πάνος και η Ροδιώ παίρνουν θέση μάχης ενώ ο κρυμμένος θησαυρός του Αλή πασά τους περιμένει…

 

ΒΑΣΑ ΣΟΛΩΜΟΥ ΞΑΝΘΑΚΗ | ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ 
Γύρω στις τελευταίες μέρες του Ιούλη του 1818, ο Άνθιμος, γόνος παλιάς Φαναριώτικης οικογένειας, φτάνει με τον παππού του Αλέξανδρο Μουρούζη, άλλοτε ηγεμόνα Μολδαβίας και Βλαχίας, στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Είναι δώδεκα χρονών. 
Η περιοχή όλη βρίσκεται σε αναβρασμό. Η Φιλική Εταιρεία γιγαντώνεται. Ο νέος ηγεμόνας Μιχαήλ Βόδας φαίνεται να τη στηρίζει. Οι Έλληνες, ακόμα κι οι μαθητές των Ελληνικών Σχολών στο Βουκουρέστι, στο Ιάσιο, στο Γαλάτσι, σιγά σιγά μυούνται στα μυστικά της Εταιρείας κι ετοιμάζονται. Ανάμεσα σ’ αυτούς,  ο Κυριάκος, η Μαντώ, ο Λάμπρος, ο Κοσμάς. Ο χειμώνας του 1821 βρίσκεται στο τέλος του. 
Το σύνθημα επιτέλους δίνεται. Η επανάσταση αρχίζει απ’ τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ο Ιερός Λόχος, η πιο συγκλονιστική ομάδα εφήβων στη Νεότερη Ιστορία, με αρχηγό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και το Γεωργάκη Ολύμπιο, μπαίνει στον αγώνα. 

ΚΑΤΣΙΠΗ-ΣΠΥΡΙΔΑΚΗ, ΕΙΡΗΝΗ | ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ. Η μάχη στα Δερβενάκια
Τον Ιούλιο του 1822 ο Δράμαλης με μεγάλη στρατιά κατεβαίνει «ατουφέκιστος» στην Πελοπόννησο και η είδηση σκορπίζει πανικό. Φοβισμένοι οι κάτοικοι του Άργους και των γύρω περιοχών εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και αναζητούν καταφύγιο στα βουνά. Ο Αγγελής, ένας νεαρός βοσκός από τον Αχλαδόκαμπο, αρνείται να παραδοθεί στον φόβο. Αν και δεν έχει και τα δυο του χέρια γερά για να κρατήσει τουφέκι, δεν διστάζει να στρατευθεί και να στηρίξει την Επανάσταση. Από τη θέση του παραγιού βοηθά τους αγωνιστές που υπερασπίζονται το κάστρο στην Ακρόπολη του Άργους, εφαρμόζοντας το σχέδιο του αρχιστράτηγου Κολοκοτρώνη. Στόχο τους έχουν να καθηλωθεί ο Δράμαλης στην Αργολίδα, ώστε να κερδίσουν οι Έλληνες χρόνο και να οργανώσουν στρατό. Η πολιορκία του κάστρου είναι ασφυκτική και οι αποκλεισμένοι υποφέρουν από την πείνα και τη δίψα. Όταν αποφασίζουν έξοδο, ο Αγγελής βγαίνει κρυφά και ειδοποιεί τον Κολοκοτρώνη. Έπειτα τον ακολουθεί στα Δερβενάκια. Γίνεται ένας από τους αγγελιαφόρους του και ζει από κοντά τη συντριβή του Δράμαλη και τη μεγάλη νίκη. Ένα μυθιστόρημα που ζωντανεύει μία από τις πιο ένδοξες μα και λιγότερο γνωστές στιγμές του μεγάλου ξεσηκωμού.

 

Η λιθογραφία που κοσμεί το αφιέρωμα είναι του Οtto Magnus Baron von Stackelberg (1787-1837), από την έκδοση Trachten und Gebräuche der Neugriechen, G. Reimer, Βερολίνο, 1831.
Βιβλιοθήκη της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).
Ευχαριστούμε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο που μας την παραχώρησε.