ενδιαφέρουσες προτάσεις

Ένα εμβληματικό έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας της σπουδαίας Διδώς Σωτηρίου θα παρουσιαστεί, για πρώτη φορά επί σκηνής, στο Θέατρο Noūs – Creative space.

H «Εντολή» της Διδώς Σωτηρίου κάνει πρεμιέρα στις 2 Νοεμβρίου, σε σκηνοθεσία και θεατρική διασκευή της Νάντιας Δαλκυριάδου.

Το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου βασίζεται σε αυτοβιογραφικό υλικό και έχει ως κεντρικό θέμα τη σύλληψη, τις δύο δίκες και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη με την κατηγορία της κατασκοπείας. H ιστορία ξεκινά όταν η Διδώ Σωτηρίου μέσα σε συνθήκες παρανομίας έρχεται σε επαφή με τον Μπελογιάννη με τον οποίο διατηρεί σχέση η αδερφή της Έλλη Παππά. Γρήγορα όμως η Διδώ Σωτηρίου παραμερίζει τη μυθιστορηματική αφήγηση και προχωράει στην δημοσιογραφική κάλυψη της δίκης, με πρακτικά, επιστολές και άρθρα εφημερίδων της εποχής.

Έξι  αυτόπτες μάρτυρες της ιστορίας μας μεταφέρουν από τις ανέμελες κουβέντες και τις πολιτικές διαφωνίες ως τις υπόγειες φυλακές, τους δρόμους της Αθήνας, τις αίθουσες δικαστηρίων και τις εκτελέσεις.

250.000 γραπτά μηνύματα, τηλεγραφήματα και επιστολές, μέσα σε μια εβδομάδα απ’ όλο τον κόσμο για να αποτραπεί η εκτέλεση του “ανθρώπου με το γαρύφαλλο”. Του ανθρώπου που “δεν θυσίασε τίποτα από την τιμή και την ελπίδα μας για ένα αύριο φωτεινό. Χαμογελούσε…”.

 “Το χαμόγελό σου Νίκο Μπελογιάννη δε θα μπορέσει κανείς να μας το πάρει πίσω. Δεν ήσουν ένας άνθρωπος, μα μια γενιά. Ένα κίνημα που νίκησε την ήττα του.”

Σκηνοθετικό Σημείωμα

Γιατί σήμερα η ιστορία του Μπελογιάννη; Πιστεύω πως σήμερα, σε έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο ως προς τις αξίες και τα ιδανικά του, η ιστορία του Μπελογιάννη  θέτει το υψηλό ερώτημα αν αξίζει να παραμείνει κανείς αλύγιστος, αμετανόητος και ανυποχώρητος τη στιγμή μάλιστα που η ήττα φαίνεται σίγουρη. Η ιστορία του Μπελογιάννη είναι συγκλονιστική καθώς μας παρουσιάζει πως οι δυνάμεις που επικράτησαν στη μετεμφυλιακή Ελλάδα χρησιμοποίησαν κάθε τρόπο για να τον εξοντώσουν κι αυτός βάδισε προς το εκτελεστικό απόσπασμα με σταθερό βήμα, χαμογελώντας στη ζωή με περηφάνια.

Στο πρόσωπό του βλέπουμε μια γενιά που νίκησε την ήττα της. Νομίζω πως δεν είναι τυχαίο, ότι 70 χρόνια μετά από την εκτέλεσή του, η προσωπικότητα του Μπελογιάννη εμπνέει και συγκινεί.

Με το βλέμμα στραμμένο στο μεγάλο, το ωραίο, το συγκλονιστικό.

“Το μεγάλο, μου ‘γραφε, είναι να βρίσκεσαι μέσα στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή, να αγωνίζεσαι στην πρώτη γραμμή. Όποιος δεν το κάνει, σέρνεται πίσω απ’ τη ζωή δειλά κι αναποφάσιστα. Το ωραίο είναι η δημιουργία και καθετί που πλουτίζει τη ζωή, η τέχνη, η επιστήμη. Το συγκλονιστικό είναι μια αγάπη σαν τη δική μας.”

Συντελεστές:

Διασκευή – Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Νάντια Δαλκυριάδου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρία Απατσίδου
Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελένη Παναγιωτακοπούλου
Σκηνικά – Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μυρτώ Σταματοπούλου
Φωτισμοί: Γιώργος Ψυχράμης
Επιμέλεια Κίνησης και χορογραφία: Μαρίνα Μαυρογένη
Βοηθός χορογράφου: Μαριάννα Σολωμονίδου
Μουσική επιμέλεια και σύνθεση: Οδυσσέας Γκάλλιος
Σχεδιασμός Αφίσας: Στέφανος Μιχαηλίδης
Φωτογραφίες: Αγάπη Καλογιάννη
Τρέιλερ: Φανούριος Καζάκης, Αγάπη Καλογιάννη
Υπεύθυνοι Επικοινωνίας: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας Παραγωγή: ΚΑΡΑΚ ΑΜΚΕ

Ηθοποιοί: Ξένια Αλεξίου, Ειρήνη Αμπουμόγλι, Άρης Μπαταγιάννης, Σταύρος Μόσχης, Ήρα Ρόκου/Δώρα Χάγιου (διπλή διανομή), Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης

Info:
Ημερομηνία: Πρεμιέρα: Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2024, ώρα: 21.15. Ημέρες και ώρες: Σάββατο 21:15 και Κυριακή 20:15

Πληροφορίες: Τηλ.: 2108237333, 6944189698, 6943224305

Τιμές εισιτηρίων: 15€ κανονικό, 12€ Φοιτητικό, Ανέργων, 60+, 10€ ομαδικές κρατήσεις άνω των 10 ατόμων
Ηλεκτρονική προπώληση: More.com
https://www.more.com/theater/entoli-tis-didos-sotiriou/

Δείτε το βιβλίο εδώ

Η Εντολή _ το κείμενο του Γιώργου Μαργαρίτη για το πρόγραμμα της παράστασης

Οι εποχές ήταν δύσκολες και σκληρές. Η σκιά του Παγκόσμιου Πολέμου, οι εικόνες της καταστροφής, το μέγεθος των εγκλημάτων του ναζισμού βάραιναν τον μεταπολεμικό κόσμο. Κανένα από τα προβλήματα του κόσμου αυτού δεν είχε λύσει ο πόλεμος παρά τα ογδόντα εκατομμύρια των νεκρών που προκάλεσε. Πολύς λόγος γινόταν για ελευθερία, δημοκρατία, ισότητα και ευημερία, οι λέξεις δεν είχαν ούτε ουσία, ούτε περιεχόμενο. Στις αποικίες εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων στέναζαν κάτω από στυγνή εκμετάλλευση. Στις μητροπόλεις της άλλοτε ισχυρής Ευρώπης εργάτες και εργαζόμενοι καλούνταν να πληρώσουν το κόστος της «ανοικοδόμησης» -για μια κατεδάφιση που δεν προκάλεσαν αυτοί.

Τα «φαντάσματα» που στοίχειωναν την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό δεν είχαν εξαφανιστεί σε πείσμα του ιστορικού βάρους που σήκωσαν. Η Σοβιετική Ένωση, βαριά πληγωμένη από τον εναντίον της πόλεμο, βγήκε πιο δυνατή από αυτόν χάρη στον ηρωισμό του λαού της και την αγάπη όλων των λαών του κόσμου. Το σοσιαλιστικό στρατόπεδο ήταν πλέον μια πραγματικότητα που έφθανε ως το κατώφλι της δυτικής Ευρώπης – του λίκνου του καπιταλισμού.

Στα 1949 η Σοβιετική Ένωση απέκτησε την ατομική βόμβα και ο εναντίον της πυρηνικός εκβιασμός οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Στα 1949 επίσης οι κομμουνιστές, ο Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας, μπήκαν θριαμβευτικά στο Πεκίνο. Οι κόκκινες σημαίες ανέμιζαν πλέον σε τεράστιες εκτάσεις του πλανήτη προκαλώντας ρίγη ανησυχίας και φόβου στην Ουάσιγκτων και στις μητροπόλεις των Ευρωπαίων αποικιοκρατών. Τα απελευθερωτικά κινήματα πολλαπλασιάζονταν στις αποικίες – με κόκκινα συνήθως λάβαρα. Στην Ινδοκίνα οι Γάλλοι ήδη πολεμούσαν, στα 1950 ξεκίνησε ο πόλεμος στην Κορέα.

Ο Ψυχρός Πόλεμος αποκτούσε σιγά σιγά νόημα και περιεχόμενο. Δύο κόσμοι συγκρούονταν: από την μία πλευρά ο κόσμος του ιμπεριαλισμού, της αποικιοκρατίας, του κεφαλαίου. Από την άλλη ο κόσμος της απελευθέρωσης, της εργασίας, των λαών, του σοσιαλισμού.

Ο «δυτικός κόσμος», ο καπιταλισμός και τα δημιουργήματά του αισθάνθηκαν τον κίνδυνο. Απέναντι στην απειλή αντέταξαν την πανστρατιά, έδειξαν προς την κατεύθυνση ενός νέου πολέμου. Στα 1949 ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα και η Τουρκία, έπρεπε να προσφέρουν «υπηρεσίες» πριν ενταχθούν σε αυτό. Οι στρατιώτες τους βρέθηκαν να πολεμούν στην Κορέα. Το 1952 ήταν η χρονιά της ένταξής τους στον μηχανισμό αυτό του πολέμου.

Ο φόβος των κυρίαρχων έφερε το μίσος. Το μίσος έφερε την αγριότητα. Ο αντικομμουνισμός βρέθηκε και πάλι στην κορυφή των «αξιών» του «δυτικού κόσμου». Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα μαύρα χρόνια του Μακαρθισμού μόλις άρχιζαν, οι «σύμμαχοί» τους όφειλαν να καταθέσουν την δική τους συνδρομή σε ετούτη τη νέα σταυροφορία. Ένα «κυνήγι των μαγισσών» εξαπολύθηκε σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης. Δικτάτορες, εκλεγμένοι πρόεδροι και πρωθυπουργοί, πραξικοπηματίες κάθε είδους και μορφής, έβλεπαν παντού πράκτορες και κατασκόπους. Οι εξορίες, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι φυλακές, τα βασανιστήρια, επανήλθαν στην καθημερινότητα του «ελεύθερου κόσμου». Οι μυστικές υπηρεσίες βρήκαν λαμπρό πεδίο δόξας μπροστά τους. Έγιναν ένα είδος ιστού αράχνης που ύφαινε θανατηφόρους ιστούς ολόγυρα στον πλανήτη. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από ετούτη την γενική υστερία.

Στην ελληνική περίπτωση όλα τα παραπάνω αθροίζονταν στο γενικότερο μετεμφυλιακό κλίμα. Ο Εμφύλιος πόλεμος είχε τελειώσει το 1949, μαζί του και η επαναστατική δεκαετία του 1940. Η αστική τάξη, η «εθνικοφροσύνη» είχε κερδίσει τον πόλεμο. Είχε όμως ταυτόχρονα δει τον «Χάρο με τα μάτια της». Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια πολλές φορές ο λαός πήρε τις τύχες της χώρας στα χέρια του παραμερίζοντας τους ως τότε αφέντες και κυρίαρχους. Πρώτα στα βουνά της Αλβανίας, στην μάχη της Κρήτης. Έπειτα στην Εθνική Αντίσταση κτίζοντας ένας ολόκληρο στρατό -Απελευθερωτικό Στρατό- και Λαϊκό Κράτος από το τίποτα, προσπερνώντας στερήσεις, πείνα, την δολοφονική υστερία του κατακτητή. Η βρετανική επέμβαση των Δεκέμβρη του 1944 -80.000 Βρετανοί στρατιώτες- νίκησε τον ΕΛΑΣ, η Λευκή Τρομοκρατία ήρθε να αποτελειώσει το έργο της καθυπόταξης. Δεν πέτυχαν τίποτα. Η Βρετανία, ταπεινωμένη, εγκατέλειψε την Ελλάδα. Οι Αμερικανοί με τα δολάριά τους, το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ ήρθαν να συνεχίσουν το έργο τους. Ούτε αυτοί κατάφεραν να δαμάσουν το αγωνιστικό φρόνημα του λαού μας.

Το όργιο τρομοκρατίας, οι ποικιλότροποι διωγμοί -χιλιάδες οι εκτελέσεις, δεκάδες χιλιάδες οι εξόριστοι, οι φυλακισμένοι, οι βασανισμένοι στην Μακρόνησο, οι απόβλητοι, οι «τυλιγμένοι σε μία κόλλα χαρτί». Και στα βουνά πάλι το τουφέκι. Ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας, ο δεύτερος στρατός που ο ελληνικός λαός δημιούργησε από το τίποτα, κράτησε τρία ολάκερα χρόνια τον αγώνα του ενάντια σε μια αστική τάξη, θεμελιωμένη πάνω στο δολάριο και στην ολόπλευρη αμερικανική στήριξη και συμβολή. Ο Δημοκρατικός Στρατός δεν νίκησε – στα 1949 υποχώρησε έξω από τα σύνορα της χώρας. Ετούτος όμως ο μεγαλειώδης αγώνας σφράγισε την ιστορία του λαού μας και άφησε σύνδρομα φοβίας στην αστική τάξη. Η τελευταία νίκησε χάρη σε ξένα δεκανίκια. Στα χρόνια που ακολούθησαν θα έτρεχε να προσκυνήσει τον κάθε επίδοξο «προστάτη» της πέρα και δώθε του Ατλαντικού.

Ο φόβος ήταν το κυρίαρχο συναίσθημα του ελληνικού καπιταλισμού στα χρόνια που ακολούθησαν τον εμφύλιο. Ο φόβος γεννούσε το μίσος, την αδυσώπητη προσπάθεια υποταγής ετούτης της αδάμαστης χώρας. Η άγρια νομοθεσία του εμφυλίου έμεινε σε ισχύ. Οι φυλακές παρέμειναν γεμάτες, οι «φάκελοι» συνόδευαν τον κάθε Έλληνα – εν δυνάμει ύποπτο για το τρομαγμένο καθεστώς. Ο στόχος δεν ήταν τυφλός. Οι ιθύνοντες της αστικής τάξης και οι ξένοι τους παραστάτες και σύμβουλοι γνώριζαν ότι το κλειδί για την τελική τους επικράτηση ήταν το κτύπημα των οργανωτικών δυνατοτήτων του λαού. Ο οργανωτικός νους του τελευταίου ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας. Ενάντια σε αυτό, στις οργανώσεις του, στους μηχανισμούς του στράφηκαν όλες οι προσπάθειες της αντίδρασης. Πέρα από το γενικό αντικομμουνισμό της εποχής, στην Ελλάδα υπήρχαν πρόσθετοι λόγοι, ζωτικοί λόγοι, για το ανελέητο κτύπημα των κομμουνιστών.

Ετούτοι οι κομμουνιστές εξακολουθούσαν να είναι επικίνδυνοι. Φαντάσματα που στοίχειωναν τις νύκτες και τις μέρες της αστικής τάξης και των ξένων προστατών της. Γνώριζαν καλά όλοι αυτοί πως ο λαός είχε χάσει τις μεγάλες μάχες του - δεν είχε όμως υποταχθεί, δεν είχε σκύψει. Η σπίθα παρέμενε επικίνδυνη. Η σπίθα ήταν οι κομμουνιστές. Στα ανάκτορα, στα πολιτικά γραφεία των κομμάτων «εξουσίας», στις ξένες πρεσβείες ένιωθαν την ανάγκη να υπενθυμίζουν τακτικά ποιος είναι ο νικητής, ποιος είναι ισχυρός, λες και δεν το πίστευαν ούτε οι ίδιοι. Στα 1952 η ανάγκη αυτή περνούσε μέσα από την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του.

Ο Νίκος Μπελογιάννης, όπως και ο Νίκος Πλουμπίδης ήταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ που είχαν αναλάβει την ανασύσταση των οργανώσεων του ΚΚΕ και ταυτόχρονα την δημιουργία συνθηκών που θα εκμεταλλεύονταν κάθε δυνατότητα «νόμιμης» έκφρασης του λαϊκού, εργατικού κινήματος. Έργο πολύπλοκο και δύσκολο. Έγραφε τότε ο Μπελογιάννης, έγκλειστος ήδη στις φυλακές του καθεστώτος:

«Τίποτα το καινούργιο δεν προστίθεται τώρα. Λένε: 1. Παράνομος μηχανισμός. Από το 1903 ο Λένιν, συνδυασμός νόμιμης και παράνομης δουλειάς. Γλαύκα στην Αθήνα; Νόμιμη άμυνα. Το ΚΚΕ από το 1925 στην παρανομία. Σκοπός: το μεγάλωμα της επιρροής μας για να καταχτήσουμε την πλειοψηφία. Πώς θα το πετύχουμε; Δίνοντας εξετάσεις και αποδείχνοντας ότι είμαστε κόμμα του λαού και της Ελλάδας. Αυτό γίνεται με τις νόμιμες οργανώσεις. Και το πετυχαίνεις μόνον όταν διατηρείς και φυλάς την παράνομη οργάνωση. Γι’ αυτό και η μάχη κατά των παράνομων οργανώσεων. Γι’ αυτό και η δίκη, ένας σκοπός της είναι να τρομοκρατήσει όσους βοηθάνε την παράνομη οργάνωση».

Μήνες μόλις είχαν περάσει από την υποχώρηση του Δημοκρατικού Στρατού. Στις πόλεις πρώτα, στην ύπαιθρο στη συνέχεια, νέες οργανώσεις του ΚΚΕ, νέες δυνάμεις του λαού εμφανίζονταν. Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ), ως «νόμιμη» - «νόμιμη» με τους κανόνες και τους νόμους των αστών – σημείωνε τις πρώτες της επιτυχίες. Το φωτοστέφανο των περήφανων λαϊκών αγώνων του χθες δεν το είχε θολώσει η καταστολή, ούτε ο διωγμός, ούτε η τρομοκρατία. Οι καιροί ήταν επικίνδυνοι. Το χθες έδειχνε τις δυνατότητες του σήμερα.

Ο Μπελογιάννης έπρεπε να πεθάνει, μαζί του και επιλεγμένοι συνεργάτες του. Λίγο αργότερα ο Πλουμπίδης έπρεπε να πεθάνει. Να πεθάνουν ως «προδότες», ως «κατάσκοποι». Τους εκτέλεσαν κρυφά, τρομαγμένοι οι αστοί και οι ξένοι τους προστάτες για την ίδια τους την απόφαση.

Θέλησαν να τους σκοτώσουν ως «κατασκόπους» και «προδότες». Κατάφεραν να τους ανυψώσουν σε Ήρωες. Και τα λόγια τους. Τα λόγια που ο Νίκος Μπελογιάννης είπε λίγο πριν τον θάνατό του στην αγαπημένη του και μητέρα του παιδιού του Έλλη Ιωαννίδου, έγιναν παρακαταθήκη, ορμήνια για τις γενιές των αγωνιστών, των αγώνων που θα έρχονταν.

«Πρέπει να ζήσεις για την εκδίκηση. Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Μπελογιάννη όταν έφευγε για το εκτελεστικό απόσπασμα. Είμαι βέβαιη πως εσείς λεύτεροι άνθρωποι στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο, τον ακούσατε μαζί μου, μα και πως σας εμπνέουν την ίδια αγανάκτηση, την ίδια φλόγα, για να εκδικηθείτε τους δολοφόνους του Μπελογιάννη, τους δολοφόνους χιλιάδων και χιλιάδων αγωνιστών, εκείνους που αλυσσοδένουν τους λαούς και δολοφονούν τα καλύτερα παιδιά του».

Ο Γιώργος Μαργαρίτης είναι συνταξιούχος Καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δίδαξε ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας και στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης (1985-2004). Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και έντονη δημοσιογραφική δραστηριότητα.