ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΝΥΧΤΑ, ΚΥΡΙΕ ΦΡΟΪΝΤ

14.20€ 12.07€

Συγγραφέας: ΒΛΑΧΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Έτος έκδοσης: 2006
ISBN: 978-960-04-3250-3
ΣΕΛ.: 312
Σχήμα: 14 x 20,6
Βάρος: 457.00 γραμ.
Μαλακό εξώφυλλο


Βιένη, 1913. Η χαραυγή μιας νέας εποχής, στη σκιά του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Στα σταυροδρόμια της πολιτικής, της φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης και της τέχνης συναντιέται ένας κόσμος ανήσυχος μπροστά στο καινούργιο.
Ο Φρόιντ, στην ακμή της καριέρας του, αναλαμβάνει την Έλενορ, μία εικοσιτετράχρονη κοπέλα που υποφέρει από πόνους στα πόδια. Κλασική περίπτωση υστερίας, ο Φρόιντ εστιάζει στον εσωτερικό της διχασμό: δεν έχει αποφασίσει ακόμα το είδος της γυναίκας που θα ήθελε να είναι. Αιωρούμενη ανάμεσα στην κατά συνθήκην ζωή που ζει και στην αληθινή ζωή που πρέπει να εφεύρει.
Ποιο είναι το τραύμα στην περίπτωση της Έλενορ; Μέσα από τις συναντήσεις τους, ο Φρόιντ προσπαθεί να συνδέσει τον κατακερματισμένο δίαυλο ανάμεσα στον πόνο του σώματος και της ψυχής της και στο αδιόρατο που καταδυναστεύει την ύπαρξή της: το θάνατο του αγαπημένου της πατέρα, ενός άντρα με ριζοσπαστικές ιδέες που όμως την έβλεπε περισσότερο σαν τον γιο που δεν απέκτησε˙ το αποτυχημένο της φλερτ με τον Χέρμαν, υπέρμαχο των επαναστατικών ιδεών που κυκλοφορούσαν στις εργατικές συνοικίες της Βιένης˙ μια συνάντηση με τον Τρότσκι˙ μια επεισοδιακή επίσκεψη στην έκθεση του Κλιμτ˙ η εμμονή της με το μύθο του λευκού γάμου ανάμεσα στον Ερρίκο και στην Κυνεγόνδη˙ μια φράση-κλειδί: «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα παίζοντας με την επιθυμία ενός άντρα.» Ο Φρόιντ αφουγκράζεται την αγωνία ενός ανθρώπου που ζει χωρίς να ζει. Την αγωνία κάθε ανθρώπου που θέλει να ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά δεν ξέρει τον τρόπο.
Το χρονικό μιας ψυχανάλυσης. Η ανάδυση και εδραίωση του επιστημονικού λόγου απέναντι στις κρατούσες αντιλήψεις, η αγωνία του ανθρώπου που αναζητά να ορίσει τον εαυτό του και τη θέση του σ’ έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Ένα μυθιστόρημα που μεταφέρει το κλίμα της αλλαγής στις αρχές του εικοστού αιώνα μέσα από τις εξελίξεις –και τις συγκρούσεις– στο χώρο της πολιτικής, της φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης και της τέχνης.
 
 ΚΡΙΤΙΚΕΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
 
Ανατρέποντας τις βεβαιότητες του Φρόιντ
Του Νίκου Βατόπουλου

«Είμαι περισσότερο ένας ερμηνευτής, παρά ένας συγγραφέας», λέει ο Παναγιώτης Βλάχος, δημιουργός ενός νέου μυθιστορήματος που από τον τίτλο και μόνο προκαλεί υψηλές προσδοκίες, επιφύλαξη ή καχυποψία. Το «Καλή σας νύχτα, κύριε Φρόιντ» (εκδ. Κέδρος) έχει περισσότερα «δοκιμιακά παρά μυθοπλαστικά στοιχεία», ωστόσο, είναι ένα έργο λογοτεχνίας με τον ίδιον τον Φρόιντ πρωταγωνιστή.
Η υπόθεση ξετυλίγεται στη Βιέννη του 1913, ένα ιστορικό πλαίσιο, αλλά και ένας «ψυχικός τόπος». Ο Παναγιώτης Βλάχος, ένας άνθρωπος που εργάζεται στο χώρο των εκδόσεων, έχει διανύσει μια προσωπική διαδρομή που διαμορφώνεται από την έλξη στο ροκ, την τζαζ, τον κινηματογράφο, την ψυχανάλυση και μέσω Λακάν «αναγκαστικά στη γλωσσολογία».

Ελευθερία

Δεν ήταν πάντα μία σχέση αγάπης με την ψυχανάλυση. «Κάποια στιγμή τη συνάντησα, αλλά παλιότερα την απεχθανόμουν», λέει με έμφαση για να γίνει περισσότερο αντιληπτό αυτό που επιχειρεί ο ίδιος στο βιβλίο, «μια διαλεκτική θέση απέναντι στην ετερότητα και πώς αυτή αρθρώνεται».
Υπάρχουν δύο μονοπάτια στο βιβλίο τα οποία εν τέλει συγκλίνουν. Πηγάζουν και τα δύο από το νου και την ιδιοσυστασία του Παναγιώτη Βλάχου, ως μιας σκεπτόμενης οντότητας «πάνω στην ελευθερία και την επιθυμία». Από τη μία, το ένα μονοπάτι ακολουθεί μια εγκεφαλική γραμμή με άξονα την Ιστορία και τις συγκρούσεις που προκαλεί η κοινωνική ζύμωση. «Με ενδιαφέρει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, γι’ αυτό πήγα στην πηγή του, στον Α΄ Παγκόσμιο, στην Κ. Ευρώπη», λέει. Και από την άλλη, το άλλο μονοπάτι είναι παρακλάδι της ψυχής, μακριά από την αξιολόγηση για το καλό ή το κακό, πέρα από την ηθική της κοινωνίας, κοντά όμως στην ηθική του σώματος.
Ο Παναγιώτης Βλάχος γίνεται ένας υποστηρικτής της φροϋδικής ψυχανάλυσης, που καθώς αντιμετωπίζει τον φόβο της ετερότητας, ενισχύει «τον κοινωνικό δεσμό». «Αν κάποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με την ψυχανάλυση», λέει ο Παναγιώτης Βλάχος, «αναλαμβάνει κάποια στιγμή τις επιθυμίες του και τότε έχει πιθανότητες να βρει νησίδες ελευθερίας. Οταν οι άνθρωποι κάνουν ενδοσκοπήσεις αναζητούν τις βεβαιότητές τους. Αλλά η αλήθεια είναι επώδυνη. Η ψυχανάλυση σε κάνει να είσαι αβέβαιος, σου διευρύνει το κενό, σε οδηγεί στην Ιθάκη. Ορισμένες φορές σε αφήνει μετέωρο, αλλά αν κανείς το αντέξει, κερδίζει πολλά».
Η Ελενορ, η ηρωίδα του βιβλίου, ανατρέπει τις δικές της βεβαιότητες αλλά και του ίδιου του Φρόιντ. «Κατασκεύασα τον δικό μου Φρόιντ», λέει ο Π. Βλάχος. «Ορισμένοι μπορεί να το θεωρήσουν θράσος το ότι μπήκα στο μυαλό του». Όμως, ο Φρόιντ ο ίδιος είναι αυτός που οδηγεί το βιβλίο. Μέσα στο γεωπολιτικό κλίμα των αρχών του 20ού αιώνα, στο οποίο η μάχη για την ετερότητα σε όλα τα επίπεδα παίρνει ακραία σχήματα, ο Φρόιντ στο βιβλίο του Βλάχου γίνεται ένας άνθρωπος που και ο ίδιος κλονίζεται από ανατροπές. «Ενα βιβλίο οφείλει να θέτει ερωτήματα, να ανοίγει ένα διάλογο, δρόμους σκέψης…». Και το «Καλή σας νύχτα, κύριε Φρόιντ» επιθυμεί οι ψίθυροι να μην ακούγονται πίσω από κλειστές πόρτες.
 

Η Καθημερινή, 5 Ιουλίου 2006
 

Mε τον Φρόιντ δίπλα στο ντιβάνι...
 
ΓΡΑΦΕΙ Η ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ

«O Nίτσε διακήρυξε ότι ο Θεός έχει πεθάνει, ο Δαρβίνος έχει εκδώσει την Kαταγωγή των Eιδών», ο Mαρξ ονειρεύεται την παγκόσμια επανάσταση και εσείς, αγαπητέ Φρόιντ, διακηρύσσετε ότι δεν είμαστε αυτό που πιστεύουμε ότι είμαστε και ότι υπάρχει μέσα μας ένας άλλος άνθρωπος για τον οποίο δεν γνωρίζουμε τίποτα...».

O δόκτωρ Φρόιντ καλείται να επαληθεύσει τις γνώσεις του πάνω σε μια γυναίκα που σωματοποιεί τους ψυχικούς πόνους της. O πατέρας της ψυχανάλυσης οδηγεί, ως πρωταγωνιστής ο ίδιος, την πλοκή ενός φιλόδοξου μυθιστορήματος που κερδίζει τον αναγνώστη για τις ιδέες και τους προβληματισμούς του, τις γνώσεις γύρω από την επαναστατική θεωρία και μέθοδο που θεμελιώνεται στην ανακάλυψη του ασυνείδητου.

Περισσότερο δοκιμιακός παρά μυθοπλαστικός, ο λόγος του Παν. Bλάχου σ' αυτό το δεύτερο βιβλίο του (το πρώτο «Aνά δύο και ένας μόνος» με το ψευδώνυμο Πάνος Mαλτέζος) κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη για τις συνεδρίες του Φρόιντ με τη νεαρή Eλενορ στο ντιβάνι, στη Bιέννη, εν έτει 1913.

Aλλά και για το κλίμα της εποχής στις αρχές του πολύκροτου 20ού αιώνα, το οποίο αναβιώνει ο συγγραφέας τοποθετώντας την ακμή του Φρόιντ σε μια εποχή που κυοφορεί χειρότερες ιστορικές καταστάσεις.

O A' Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται προ των πυλών, το εβραϊκό ζήτημα, με αποκλεισμούς, ταπεινώσεις και διακρίσεις, φορτίζεται, το φιλοσοφικό της υπόβαθρο αναζητά για την καθαρότητά της η αρία φυλή, οι γυναίκες διεκδικούν δικαιώματα και οι άνδρες χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους, ο μαρξισμός κερδίζει έδαφος αλλά χάνει στην ανθρώπινη φύση, η μοντέρνα τέχνη συγκρούεται με την παράδοση...

Kαι η ανθρώπινη ψυχή γίνεται πεδίο μάχης ανάμεσα στις σχολές θεραπείας της, ενώ ο Φρόιντ δέχεται επιθέσεις για ανηθικότητα και πανσεξουαλισμό και πρέπει να αποδείξει ότι η ασθένεια της ψυχής αντανακλάται στο σώμα, οι ανεκπλήρωτες σεξουαλικές επιθυμίες αφήνουν τραύματα, ότι υπάρχουν συναισθήματα που δεν λένε πάντα την αλήθεια. «Που κρύβονται με τρόπο ιδανικό μέσα σ' αυτό που τα λόγια υποτίθεται ότι αποκαλύπτουν».

O ιστορικός ιστός διασταυρώνεται με τη φροϊδική ψυχανάλυση στην πρακτική της, από τον ίδιο τον θεμελιωτή της, σε μια τριτοπρόσωπη αφήγηση. O κεντρικός άξονας είναι οι συνεδρίες, στις οποίες παρεμβάλλονται παράλληλες αφηγήσεις (όπως μια συνάντηση του Φρόιντ με τον Tρότσκι), όπου ο πρωταγωνιστής γίνεται πιο ανθρώπινος και αγωνιά για τις εξελίξεις.

H 24χρονη Eλενορ, από αστική βιεννέζικη οικογένεια, ζητά από τον Φρόιντ να «ξαναφτιάξει το σώμα της», να το απαλλάξει από τους ανεξήγητους πόνους. Kλασική περίπτωση υστερίας κατά τον ψυχοθεραπευτή, ο οποίος πρέπει να βρει το μονοπάτι που θα τον οδηγήσει ανάμεσα στον πόνο του σώματος και της ψυχής της και από κει σε αυτό που η λήθη θέλει να απωθήσει.

Παρακολουθούμε τη δύσκολη σχέση ψυχαναλυόμενης και ψυχαναλυτή, την αμφισβήτηση της πρώτης προς τον δεύτερο, ειδικά στην εποχή που ακόμη η ψυχανάλυση δεν έχει πείσει, τον πόλεμο της κοπέλας με τον εαυτό της και εκείνου με τις αντιστάσεις της.

Tην επώδυνη γοητεία του ψαξίματος και της ερμηνείας. Tο ξεθάψιμο του μεγάλου μυστικού, του απαγορευμένου έρωτα της κοπέλας για τον σύζυγο της πεθαμένης αδελφής της. Tέλος, την αποθεραπεία ή τον γρίφο της ύπαρξης!

Έθνος, 15/07/2006

ΒΛΑΧΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΛΑΧΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Ο Παναγιώτης Βλάχος γεννήθηκε στη Μεσσηνία. Μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου και ζει. Σπούδασε οικονομικά και έκανε μεταπτυχιακά στην Περιφερειακή Ανάπτυξη. Εργάζεται ως ειδικός επιστήμονας σε μελέτες και έρευνες που άπτονται περιβαλλοντικού, χωροταξικού και οικονομικού σχεδιασμού. Εργάστηκε για σχεδόν είκοσι ...περισσότερα